Trường Chính trị tỉnh Lai Châu
Giữ vững niềm tin trong kỷ nguyên nhiễu loạn thông tin
Trong bối cảnh truyền thông số tăng tốc từng ngày và mạng xã hội trở thành không gian tiếp nhận thông tin của hàng chục triệu người, những nội dung thiếu kiểm chứng về bầu cử dễ dàng lan rộng và tạo ra độ nhiễu lớn đối với dư luận. Càng đến gần cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031, các luận điệu xuyên tạc lại càng xuất hiện với hình thức tinh vi hơn, khai thác tâm lý hoài nghi của một bộ phận người dùng mạng. Chính vì vậy, việc nhìn nhận tỉnh táo, tiếp cận khoa học và kiên quyết phản bác thông tin sai lệch không chỉ là yêu cầu mang tính học thuật và pháp lý mà còn là trách nhiệm công dân trong bảo vệ sự trong sạch của đời sống thông tin và giá trị dân chủ của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026-2031, với vai trò then chốt trong vận hành bộ máy nhà nước, cũng không nằm ngoài tầm ngắm của những nỗ lực gây nhiễu loạn dư luận. Kinh nghiệm từ các kỳ bầu cử trước cho thấy cứ đến thời điểm nhạy cảm là thông tin giả bịa đặt lại gia tăng nhanh với mức độ tinh vi hơn. Vì vậy, nhận diện rõ bản chất các luận điệu sai trái, đồng thời củng cố hệ miễn dịch thông tin trong xã hội là nhiệm vụ quan trọng để bảo đảm người dân hiểu đúng, tin đúng và hành xử đúng.
Nhìn vào bức tranh thông tin hiện nay có thể thấy xuất hiện nhiều dạng xuyên tạc xoay quanh bản chất dân chủ của bầu cử. Một số luận điệu cố tình gán ghép rằng bầu cử chỉ là hình thức hoặc kết quả đã được quyết định từ trước. Đây là cách lập luận mang tính suy diễn cảm tính, không có bất kỳ cơ sở pháp lý hay thực tiễn nào. Hiến pháp năm 2013 quy định rõ quyền bầu cử và ứng cử của công dân là quyền chính trị cơ bản, được bảo đảm bằng nhiều thiết chế rõ ràng. Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015 xác định nguyên tắc bầu cử phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Không một nhận định mơ hồ nào có thể phủ nhận cơ sở hiến định và pháp luật như vậy. Quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử không phải là hành vi áp đặt mà là cơ chế kiểm tra, sàng lọc dựa trên tiêu chuẩn pháp luật nhằm bảo đảm người đại diện phải là người có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín để gánh vác trọng trách trước nhân dân. Thực tế quốc tế cho thấy hầu hết các nước đều áp dụng quy trình kiểm tra hồ sơ, thẩm định năng lực hoặc yêu cầu ứng viên chứng minh mức độ tín nhiệm. Không thể đánh tráo sự nghiêm túc của quy trình thành một câu chuyện xuyên tạc phục vụ ý đồ chính trị.
Cùng với việc phủ nhận tính dân chủ của bầu cử, các đối tượng xấu còn tập trung bịa đặt hoặc bóp méo quy trình. Đây là dạng xuyên tạc phổ biến vì đánh vào khoảng trống hiểu biết của một bộ phận người dân. Nhiều tin giả khai thác những sự cố đơn lẻ như việc chậm cập nhật danh sách cử tri hoặc sai sót kỹ thuật tại một điểm bỏ phiếu rồi quy kết rằng cả hệ thống thiếu minh bạch. Cách làm này giống như lấy một vết bụi để phủ nhận cả bức tranh. Quy trình bầu cử của Việt Nam được luật hóa rất chặt chẽ qua các bước lập danh sách cử tri, công bố người ứng cử, tổ chức bỏ phiếu, kiểm phiếu, niêm phong và công bố kết quả, với sự giám sát của Ủy ban Bầu cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và cử tri. Mọi sai sót nếu xảy ra đều có quy định xử lý rõ ràng. Việc đưa hình ảnh, video cũ rồi gán ghép vào bối cảnh mới cũng là thủ đoạn thường thấy nhằm kích thích tâm lý hoang mang. Cách phòng vệ hiệu quả nhất trong trường hợp này là chủ động tiếp cận thông tin từ nguồn chính thức và bám sát các thông báo của cơ quan bầu cử.
Một dạng xuyên tạc khác nguy hiểm không kém là công kích, bịa đặt thông tin về nhân thân ứng viên. Tin giả về đời tư, tài sản hoặc đạo đức của ứng viên có tốc độ lan truyền rất nhanh vì đánh trúng tâm lý hiếu kỳ và sự dễ bị tác động của người dùng mạng. Tuy nhiên, quy trình thẩm định hồ sơ ứng viên của Việt Nam được thiết kế nhiều tầng kiểm tra như xác minh lý lịch, lấy ý kiến tín nhiệm nơi cư trú, đánh giá tiêu chuẩn theo Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Bất kỳ thông tin đời tư nào không được đối chứng bằng nguồn chính thống đều không có giá trị pháp lý, thậm chí có thể vi phạm pháp luật về đưa tin sai sự thật và xúc phạm danh dự cá nhân theo Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi năm 2017. Vì vậy, mỗi cử tri cần tỉnh táo khi tiếp cận các nội dung giật gân từ tài khoản ẩn danh hoặc fanpage thiếu uy tín, tránh trở thành người tiếp tay cho hành vi xấu.
Tất cả những dạng xuyên tạc trên được khuếch đại nhanh chóng nhờ môi trường mạng, nơi tin giả có thể lan rộng chỉ sau vài phút. Người tạo tin giả hiểu rõ tâm lý người dùng là yêu thích thông tin bất thường, dễ chia sẻ mà không kiểm chứng, và có xu hướng tin vào điều phù hợp với cảm xúc có sẵn. Thủ thuật mà họ sử dụng thường là cắt ghép hình ảnh, gài bẫy cảm xúc, trộn lẫn thông tin thật và giả hoặc khẳng định bằng những câu chữ “có vẻ đáng tin”. Khi tin giả đủ lớn, nó không chỉ làm lệch nhận thức cá nhân mà còn gây hiệu ứng tâm lý đám đông làm méo mó dư luận. Trong bối cảnh bầu cử, điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến ổn định xã hội và niềm tin vào thiết chế dân chủ. Chính vì vậy, nâng cao năng lực tự bảo vệ trước thông tin là chìa khóa giữ vững sự ổn định. Mỗi người cần kiểm tra nguồn gốc tin, đối chiếu từ nhiều kênh và đánh giá tính logic trước khi chia sẻ. Khi thói quen này trở thành phổ biến, tin giả sẽ mất môi trường tồn tại.
Xuyên tạc về bầu cử tuy đa dạng nhưng bản chất là nhằm hạ thấp niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị và vào chính quyền nhân dân. Từ xuyên tạc bản chất dân chủ đến bóp méo quy trình, từ bịa đặt về nhân thân ứng viên đến thao túng thông tin trên mạng xã hội, tất cả đều được thiết kế để tác động vào cảm xúc bất ổn, tạo ra tâm lý hoài nghi và làm suy giảm sự gắn kết xã hội. Song, chính trong những lúc như vậy, tư duy phản biện, tri thức pháp lý và tinh thần trách nhiệm của mỗi công dân lại trở thành hàng rào vững chắc. Khi người dân hiểu đúng luật, nắm vững quy trình, chủ động tiếp cận nguồn tin chính thống và nói không với tin giả, thì dù các luận điệu có tinh vi đến đâu cũng khó đạt được mục đích.
Cuộc bầu cử 2026-2031 đang đến gần, song những giá trị cốt lõi của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vẫn không thay đổi. Đó là quyền làm chủ của Nhân dân được thực hiện thông qua bầu cử, là trách nhiệm của cơ quan bầu cử trong bảo đảm tính minh bạch, và là nghĩa vụ của mỗi công dân trong bảo vệ sự thật trước những tác động tiêu cực trên không gian mạng. Giữ vững niềm tin vào pháp luật và vào thiết chế dân cử cũng chính là góp phần giữ vững ổn định chính trị và phát triển bền vững của đất nước. Khi thông tin được soi chiếu bằng lý trí, khi người dân đồng lòng nhìn nhận đúng bản chất sự việc, thì mọi xuyên tạc và bịa đặt sẽ tự mất đi sức sống. Bảo vệ sự trong sạch của không gian thông tin chính là bảo vệ nền tảng dân chủ, để mỗi kỳ bầu cử thực sự trở thành ngày hội của toàn dân và là biểu tượng của niềm tin, trách nhiệm và khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
Tài liệu tham khảo
1. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.
2. Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015.
3. Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014, sửa đổi năm 2020.
4. Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, sửa đổi năm 2019.
5. Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 (quy định về hành vi đưa tin sai sự thật, xúc phạm danh dự nhân phẩm).
6. Một số báo cáo và thông tin từ Hội đồng Bầu cử quốc gia các nhiệm kỳ.
Nhìn vào bức tranh thông tin hiện nay có thể thấy xuất hiện nhiều dạng xuyên tạc xoay quanh bản chất dân chủ của bầu cử. Một số luận điệu cố tình gán ghép rằng bầu cử chỉ là hình thức hoặc kết quả đã được quyết định từ trước. Đây là cách lập luận mang tính suy diễn cảm tính, không có bất kỳ cơ sở pháp lý hay thực tiễn nào. Hiến pháp năm 2013 quy định rõ quyền bầu cử và ứng cử của công dân là quyền chính trị cơ bản, được bảo đảm bằng nhiều thiết chế rõ ràng. Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015 xác định nguyên tắc bầu cử phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Không một nhận định mơ hồ nào có thể phủ nhận cơ sở hiến định và pháp luật như vậy. Quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử không phải là hành vi áp đặt mà là cơ chế kiểm tra, sàng lọc dựa trên tiêu chuẩn pháp luật nhằm bảo đảm người đại diện phải là người có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín để gánh vác trọng trách trước nhân dân. Thực tế quốc tế cho thấy hầu hết các nước đều áp dụng quy trình kiểm tra hồ sơ, thẩm định năng lực hoặc yêu cầu ứng viên chứng minh mức độ tín nhiệm. Không thể đánh tráo sự nghiêm túc của quy trình thành một câu chuyện xuyên tạc phục vụ ý đồ chính trị.
Cùng với việc phủ nhận tính dân chủ của bầu cử, các đối tượng xấu còn tập trung bịa đặt hoặc bóp méo quy trình. Đây là dạng xuyên tạc phổ biến vì đánh vào khoảng trống hiểu biết của một bộ phận người dân. Nhiều tin giả khai thác những sự cố đơn lẻ như việc chậm cập nhật danh sách cử tri hoặc sai sót kỹ thuật tại một điểm bỏ phiếu rồi quy kết rằng cả hệ thống thiếu minh bạch. Cách làm này giống như lấy một vết bụi để phủ nhận cả bức tranh. Quy trình bầu cử của Việt Nam được luật hóa rất chặt chẽ qua các bước lập danh sách cử tri, công bố người ứng cử, tổ chức bỏ phiếu, kiểm phiếu, niêm phong và công bố kết quả, với sự giám sát của Ủy ban Bầu cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và cử tri. Mọi sai sót nếu xảy ra đều có quy định xử lý rõ ràng. Việc đưa hình ảnh, video cũ rồi gán ghép vào bối cảnh mới cũng là thủ đoạn thường thấy nhằm kích thích tâm lý hoang mang. Cách phòng vệ hiệu quả nhất trong trường hợp này là chủ động tiếp cận thông tin từ nguồn chính thức và bám sát các thông báo của cơ quan bầu cử.
Một dạng xuyên tạc khác nguy hiểm không kém là công kích, bịa đặt thông tin về nhân thân ứng viên. Tin giả về đời tư, tài sản hoặc đạo đức của ứng viên có tốc độ lan truyền rất nhanh vì đánh trúng tâm lý hiếu kỳ và sự dễ bị tác động của người dùng mạng. Tuy nhiên, quy trình thẩm định hồ sơ ứng viên của Việt Nam được thiết kế nhiều tầng kiểm tra như xác minh lý lịch, lấy ý kiến tín nhiệm nơi cư trú, đánh giá tiêu chuẩn theo Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Bất kỳ thông tin đời tư nào không được đối chứng bằng nguồn chính thống đều không có giá trị pháp lý, thậm chí có thể vi phạm pháp luật về đưa tin sai sự thật và xúc phạm danh dự cá nhân theo Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi năm 2017. Vì vậy, mỗi cử tri cần tỉnh táo khi tiếp cận các nội dung giật gân từ tài khoản ẩn danh hoặc fanpage thiếu uy tín, tránh trở thành người tiếp tay cho hành vi xấu.
Tất cả những dạng xuyên tạc trên được khuếch đại nhanh chóng nhờ môi trường mạng, nơi tin giả có thể lan rộng chỉ sau vài phút. Người tạo tin giả hiểu rõ tâm lý người dùng là yêu thích thông tin bất thường, dễ chia sẻ mà không kiểm chứng, và có xu hướng tin vào điều phù hợp với cảm xúc có sẵn. Thủ thuật mà họ sử dụng thường là cắt ghép hình ảnh, gài bẫy cảm xúc, trộn lẫn thông tin thật và giả hoặc khẳng định bằng những câu chữ “có vẻ đáng tin”. Khi tin giả đủ lớn, nó không chỉ làm lệch nhận thức cá nhân mà còn gây hiệu ứng tâm lý đám đông làm méo mó dư luận. Trong bối cảnh bầu cử, điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến ổn định xã hội và niềm tin vào thiết chế dân chủ. Chính vì vậy, nâng cao năng lực tự bảo vệ trước thông tin là chìa khóa giữ vững sự ổn định. Mỗi người cần kiểm tra nguồn gốc tin, đối chiếu từ nhiều kênh và đánh giá tính logic trước khi chia sẻ. Khi thói quen này trở thành phổ biến, tin giả sẽ mất môi trường tồn tại.
Xuyên tạc về bầu cử tuy đa dạng nhưng bản chất là nhằm hạ thấp niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị và vào chính quyền nhân dân. Từ xuyên tạc bản chất dân chủ đến bóp méo quy trình, từ bịa đặt về nhân thân ứng viên đến thao túng thông tin trên mạng xã hội, tất cả đều được thiết kế để tác động vào cảm xúc bất ổn, tạo ra tâm lý hoài nghi và làm suy giảm sự gắn kết xã hội. Song, chính trong những lúc như vậy, tư duy phản biện, tri thức pháp lý và tinh thần trách nhiệm của mỗi công dân lại trở thành hàng rào vững chắc. Khi người dân hiểu đúng luật, nắm vững quy trình, chủ động tiếp cận nguồn tin chính thống và nói không với tin giả, thì dù các luận điệu có tinh vi đến đâu cũng khó đạt được mục đích.
Cuộc bầu cử 2026-2031 đang đến gần, song những giá trị cốt lõi của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vẫn không thay đổi. Đó là quyền làm chủ của Nhân dân được thực hiện thông qua bầu cử, là trách nhiệm của cơ quan bầu cử trong bảo đảm tính minh bạch, và là nghĩa vụ của mỗi công dân trong bảo vệ sự thật trước những tác động tiêu cực trên không gian mạng. Giữ vững niềm tin vào pháp luật và vào thiết chế dân cử cũng chính là góp phần giữ vững ổn định chính trị và phát triển bền vững của đất nước. Khi thông tin được soi chiếu bằng lý trí, khi người dân đồng lòng nhìn nhận đúng bản chất sự việc, thì mọi xuyên tạc và bịa đặt sẽ tự mất đi sức sống. Bảo vệ sự trong sạch của không gian thông tin chính là bảo vệ nền tảng dân chủ, để mỗi kỳ bầu cử thực sự trở thành ngày hội của toàn dân và là biểu tượng của niềm tin, trách nhiệm và khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
Tài liệu tham khảo
1. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.
2. Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015.
3. Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014, sửa đổi năm 2020.
4. Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, sửa đổi năm 2019.
5. Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017 (quy định về hành vi đưa tin sai sự thật, xúc phạm danh dự nhân phẩm).
6. Một số báo cáo và thông tin từ Hội đồng Bầu cử quốc gia các nhiệm kỳ.
Tác giả: TCT
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thành viên đăng nhập
- Đang truy cập5
- Hôm nay1,872
- Tháng hiện tại35,525
- Tổng lượt truy cập10,273,450
