Trường Chính trị tỉnh Lai Châu
Chỉ thị 45-CT/TW và bản chất của sự ổn định tổ chức trong giai đoạn sáp nhập
Trong mọi giai đoạn đổi mới bộ máy, yêu cầu ổn định tổ chức luôn là nền tảng để hệ thống chính trị vận hành thông suốt. Chỉ thị 45-CT/TW ra đời trong bối cảnh sáp nhập các đơn vị hành chính, mang theo một mục tiêu rõ ràng: bảo đảm sự liên tục, thống nhất và trật tự trong quá trình hợp nhất. Tuy vậy, đi kèm với đó là không ít diễn giải phiến diện, thậm chí đẩy vấn đề vào trạng thái tưởng như khủng hoảng.
Chẳng hạn như cái gọi là “Tập hợp Dân chủ đa nguyên” - một danh xưng nghe thì mỹ miều gần đây lại rêu rao những luận điệu méo mó, cố tình bóp méo Chỉ thị 45-CT/TW của Bộ Chính trị và xuyên tạc bản chất của việc sắp xếp lại tổ chức sau sáp nhập đơn vị hành chính. Nào là "Đảng Cộng sản tan nát nội bộ", nào là "chế độ vĩnh biệt dân chủ", nào là "đại hội không còn nội dung gì"… nghe thật nực cười và lố bịch, không khác gì trò hề của những kẻ vừa thiếu kiến thức vừa thừa sự thâm độc.
Chính vì vậy, cần thiết phải nhìn lại văn bản này bằng con mắt lý luận, dựa trên tinh thần thượng tôn quy định và sự khách quan đối với thực tiễn tổ chức. Khi các đơn vị hành chính hợp nhất, không thể chờ bộ máy tự sắp xếp hay để dòng chảy lãnh đạo bị gián đoạn. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, mọi hệ thống chính trị khi thay đổi địa giới đều có bước chuyển tiếp. Trong giai đoạn này, cấp trên trực tiếp phải đảm nhận vai trò định hướng và chỉ định bộ máy tạm thời để đảm bảo không có khoảng trống quyền lực. Đây không phải là ngoại lệ mà là nguyên tắc cơ bản của quản trị nhà nước hiện đại.
Chỉ thị 45-CT/TW quy định cấp ủy tạm thời chỉ được áp dụng tại các đơn vị hành chính mới sáp nhập và mang tính chuyển tiếp. Quy định này càng cho thấy sự thận trọng trong tổ chức, khi cơ cấu nhân sự cũ đang hòa nhập, mong đợi một cuộc bầu cử ngay lập tức là điều không thực tế. Một đại hội muốn thực hiện dân chủ thực chất phải dựa trên nền tảng ổn định; còn nếu bộ máy vừa hợp nhất, chức năng nhiệm vụ đang sắp xếp lại mà đã dồn dập tổ chức đại hội thì khó tránh khỏi tình trạng hình thức và chồng chéo.
Những ý kiến diễn giải sai lệch thường cố tình nhìn vào con số hoặc suy diễn từ một khâu kỹ thuật, rồi phóng đại thành “biểu hiện suy giảm dân chủ” hay “dấu hiệu rối ren nội bộ”. Tuy nhiên, khi đối chiếu với nội dung văn bản và bối cảnh ban hành, có thể thấy đó chỉ là những nhận định thiếu căn cứ. Chỉ thị 45-CT/TW hoàn toàn không làm thay đổi nguyên tắc đại hội. Các cấp đại hội vẫn tiếp tục tiến hành đầy đủ nhiệm vụ: tổng kết, kiểm điểm, thảo luận phương hướng và bầu cấp ủy đối với đơn vị đủ điều kiện. Phần việc của các đơn vị sáp nhập chỉ được điều chỉnh về thời điểm, nhằm bảo đảm sự chuẩn bị nghiêm túc, tránh sự dồn ép và tốn kém không cần thiết.
Cần nhấn mạnh rằng dân chủ trong Đảng không phải là sự tùy nghi hay nóng vội. Dân chủ phải gắn với kỷ luật, gắn với tổ chức ổn định, gắn với sự đồng bộ của hệ thống. Vì vậy, giải pháp chuyển tiếp mà Chỉ thị 45-CT/TW đề ra chính là để bảo vệ không gian dân chủ thực chất, tránh rơi vào tình trạng “dân chủ hình thức” trong lúc bộ máy chưa đạt độ chín. Chính sự ổn định trong giai đoạn đầu sẽ là tiền đề để đại hội nhiệm kỳ tiếp theo được tổ chức đầy đủ, đúng quy trình và phát huy hiệu quả cao nhất.
Điều đáng lo ngại không phải là nội dung của văn bản, mà là những suy diễn dễ gây hiểu nhầm. Khi một quy định mang tính tổ chức thuần túy bị tô vẽ thành vấn đề chính trị, dư luận sẽ bị dẫn dắt bởi cảm xúc thay vì lý trí. Đó chính là lý do cần sự tỉnh táo trong tiếp nhận thông tin và cần những phân tích lý luận nghiêm túc để đặt văn bản vào đúng vị trí của nó.
Nhìn tổng thể, Chỉ thị 45-CT/TW không chỉ giữ vai trò ổn định tổ chức mà còn giúp quá trình sáp nhập diễn ra trật tự, giảm chi phí xã hội và duy trì mạch lãnh đạo thông suốt. Trong bối cảnh chuyển đổi lớn về hành chính – tổ chức, đây là bước đi có tính dự liệu, thể hiện tư duy quản trị chủ động và hướng tới sự vận hành hiệu quả lâu dài.
Điều quan trọng là phải nhận diện rõ rằng những luận giải cực đoan không phản ánh bản chất văn bản. Chỉ thị 45-CT/TW là biện pháp tổ chức chuyển tiếp, không phải là sự thay đổi nguyên tắc dân chủ nội bộ. Và nếu đặt văn bản vào đúng vị trí của nó, có thể thấy rằng mục tiêu duy nhất là đảm bảo hệ thống được vận hành ổn định, trật tự và minh bạch trong giai đoạn hợp nhất.
Tài liệu tham khảo
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chỉ thị số 45-CT/TW về tổ chức đại hội đảng bộ các cấp trong các đơn vị hành chính mới sáp nhập, ban hành năm 2024.
2. Bộ Nội vụ, Báo cáo tổng kết công tác sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã giai đoạn 2019-2023, Hà Nội, 2023.
3. Ban Tổ chức Trung ương, Hướng dẫn thực hiện Chỉ thị 45-CT/TW trong công tác tổ chức cấp ủy tạm thời tại các đơn vị hành chính sau sáp nhập, 2024.
4. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, Các quy định về nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước và hệ thống chính trị.
5. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XIII), Quy định về tổ chức đại hội đảng bộ các cấp, nguyên tắc dân chủ tập trung, cơ chế bầu cử trong Đảng.
6. Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê các năm 2020-2023: số liệu về tổ chức hành chính, dân số và phân bố đơn vị hành chính cấp cơ sở.
7. Một số nghiên cứu quốc tế về quản trị công: OECD (2019). Public Governance Review: Administrative Territorial Reform Experiences. UNDP (2020). Local Governance and Administrative Consolidation: Comparative Models and Transition Mechanisms.
8. Các văn bản hướng dẫn của Chính phủ và các bộ ngành liên quan đến sáp nhập đơn vị hành chính, bao gồm: Nghị quyết 653/2019/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Các nghị quyết phê chuẩn phương án sáp nhập đơn vị hành chính của Quốc hội và Chính phủ giai đoạn 2019-2023.
Chính vì vậy, cần thiết phải nhìn lại văn bản này bằng con mắt lý luận, dựa trên tinh thần thượng tôn quy định và sự khách quan đối với thực tiễn tổ chức. Khi các đơn vị hành chính hợp nhất, không thể chờ bộ máy tự sắp xếp hay để dòng chảy lãnh đạo bị gián đoạn. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, mọi hệ thống chính trị khi thay đổi địa giới đều có bước chuyển tiếp. Trong giai đoạn này, cấp trên trực tiếp phải đảm nhận vai trò định hướng và chỉ định bộ máy tạm thời để đảm bảo không có khoảng trống quyền lực. Đây không phải là ngoại lệ mà là nguyên tắc cơ bản của quản trị nhà nước hiện đại.
Chỉ thị 45-CT/TW quy định cấp ủy tạm thời chỉ được áp dụng tại các đơn vị hành chính mới sáp nhập và mang tính chuyển tiếp. Quy định này càng cho thấy sự thận trọng trong tổ chức, khi cơ cấu nhân sự cũ đang hòa nhập, mong đợi một cuộc bầu cử ngay lập tức là điều không thực tế. Một đại hội muốn thực hiện dân chủ thực chất phải dựa trên nền tảng ổn định; còn nếu bộ máy vừa hợp nhất, chức năng nhiệm vụ đang sắp xếp lại mà đã dồn dập tổ chức đại hội thì khó tránh khỏi tình trạng hình thức và chồng chéo.
Những ý kiến diễn giải sai lệch thường cố tình nhìn vào con số hoặc suy diễn từ một khâu kỹ thuật, rồi phóng đại thành “biểu hiện suy giảm dân chủ” hay “dấu hiệu rối ren nội bộ”. Tuy nhiên, khi đối chiếu với nội dung văn bản và bối cảnh ban hành, có thể thấy đó chỉ là những nhận định thiếu căn cứ. Chỉ thị 45-CT/TW hoàn toàn không làm thay đổi nguyên tắc đại hội. Các cấp đại hội vẫn tiếp tục tiến hành đầy đủ nhiệm vụ: tổng kết, kiểm điểm, thảo luận phương hướng và bầu cấp ủy đối với đơn vị đủ điều kiện. Phần việc của các đơn vị sáp nhập chỉ được điều chỉnh về thời điểm, nhằm bảo đảm sự chuẩn bị nghiêm túc, tránh sự dồn ép và tốn kém không cần thiết.
Cần nhấn mạnh rằng dân chủ trong Đảng không phải là sự tùy nghi hay nóng vội. Dân chủ phải gắn với kỷ luật, gắn với tổ chức ổn định, gắn với sự đồng bộ của hệ thống. Vì vậy, giải pháp chuyển tiếp mà Chỉ thị 45-CT/TW đề ra chính là để bảo vệ không gian dân chủ thực chất, tránh rơi vào tình trạng “dân chủ hình thức” trong lúc bộ máy chưa đạt độ chín. Chính sự ổn định trong giai đoạn đầu sẽ là tiền đề để đại hội nhiệm kỳ tiếp theo được tổ chức đầy đủ, đúng quy trình và phát huy hiệu quả cao nhất.
Điều đáng lo ngại không phải là nội dung của văn bản, mà là những suy diễn dễ gây hiểu nhầm. Khi một quy định mang tính tổ chức thuần túy bị tô vẽ thành vấn đề chính trị, dư luận sẽ bị dẫn dắt bởi cảm xúc thay vì lý trí. Đó chính là lý do cần sự tỉnh táo trong tiếp nhận thông tin và cần những phân tích lý luận nghiêm túc để đặt văn bản vào đúng vị trí của nó.
Nhìn tổng thể, Chỉ thị 45-CT/TW không chỉ giữ vai trò ổn định tổ chức mà còn giúp quá trình sáp nhập diễn ra trật tự, giảm chi phí xã hội và duy trì mạch lãnh đạo thông suốt. Trong bối cảnh chuyển đổi lớn về hành chính – tổ chức, đây là bước đi có tính dự liệu, thể hiện tư duy quản trị chủ động và hướng tới sự vận hành hiệu quả lâu dài.
Điều quan trọng là phải nhận diện rõ rằng những luận giải cực đoan không phản ánh bản chất văn bản. Chỉ thị 45-CT/TW là biện pháp tổ chức chuyển tiếp, không phải là sự thay đổi nguyên tắc dân chủ nội bộ. Và nếu đặt văn bản vào đúng vị trí của nó, có thể thấy rằng mục tiêu duy nhất là đảm bảo hệ thống được vận hành ổn định, trật tự và minh bạch trong giai đoạn hợp nhất.
Tài liệu tham khảo
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chỉ thị số 45-CT/TW về tổ chức đại hội đảng bộ các cấp trong các đơn vị hành chính mới sáp nhập, ban hành năm 2024.
2. Bộ Nội vụ, Báo cáo tổng kết công tác sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã giai đoạn 2019-2023, Hà Nội, 2023.
3. Ban Tổ chức Trung ương, Hướng dẫn thực hiện Chỉ thị 45-CT/TW trong công tác tổ chức cấp ủy tạm thời tại các đơn vị hành chính sau sáp nhập, 2024.
4. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, Các quy định về nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước và hệ thống chính trị.
5. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XIII), Quy định về tổ chức đại hội đảng bộ các cấp, nguyên tắc dân chủ tập trung, cơ chế bầu cử trong Đảng.
6. Tổng cục Thống kê, Niên giám thống kê các năm 2020-2023: số liệu về tổ chức hành chính, dân số và phân bố đơn vị hành chính cấp cơ sở.
7. Một số nghiên cứu quốc tế về quản trị công: OECD (2019). Public Governance Review: Administrative Territorial Reform Experiences. UNDP (2020). Local Governance and Administrative Consolidation: Comparative Models and Transition Mechanisms.
8. Các văn bản hướng dẫn của Chính phủ và các bộ ngành liên quan đến sáp nhập đơn vị hành chính, bao gồm: Nghị quyết 653/2019/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Các nghị quyết phê chuẩn phương án sáp nhập đơn vị hành chính của Quốc hội và Chính phủ giai đoạn 2019-2023.
Tác giả: NBV
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thành viên đăng nhập
- Đang truy cập8
- Hôm nay2,414
- Tháng hiện tại64,467
- Tổng lượt truy cập10,195,347
