.........Lai Châu – vùng đất biên cương nơi địa đầu Tổ quốc, từ lâu đã được biết đến là nơi sinh sống của cộng đồng 20 dân tộc anh em, với bản sắc văn hóa phong phú, đậm đà và truyền thống đoàn kết bền chặt trong các bản làng vùng cao. Nằm giữa núi rừng Tây Bắc trùng điệp, Lai Châu là địa bàn chiến lược trọng yếu về quốc phòng – an ninh, nơi đây “lòng dân” chính là một trong những lá chắn thép để bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Do đó, thực hiện chính sách dân tộc là yếu tố quyết định để củng cố lòng tin của Nhân dân, củng cố lá chắn thép ấy. Trong những năm qua, bằng sự nỗ lực không ngừng của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của người dân, Lai Châu đã từng bước vươn lên, thực hiện ngày càng có hiệu quả hơn chính sách dân tộc trên các lĩnh vực và đã tạo nên những điểm sáng tiêu biểu đáng ghi nhận.
.........Về chính sách phát triển kinh tế: Bước lên từ khởi điểm một nền kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn năm 2004 khi mới chia tách, thành lập. Lai Châu luôn xác định thực hiện các chính sách để phát triển kinh tế – xóa đói giảm nghèo là mục tiêu hàng đầu của tỉnh. Nhờ xác định đúng mục tiêu và sự vào cuộc đồng bộ của Đảng bộ, chính quyền và sự hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia, đời sống người dân ngày một khởi sắc. Một trong những kết quả rõ nét nhất trong thực hiện chính sách dân tộc tại Lai Châu là sự chuyển mình mạnh mẽ về kinh tế, từ vùng đất đặc biệt khó khăn đến nay đã có nhiều tiêu chí đạt ngưỡng trung bình khu vực miền núi phía Bắc. Giai đoạn 2021–2023 mặc dù dịch Covid19 bùng phát mạnh mẽ ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, mọi nỗ lực đều tập trung vào chống dịch, nhưng tốc độ tăng trưởng GRDP của tỉnh đạt tăng trưởng dương 3,91%/năm, đến năm 2024 “Tốc độ tăng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) ước đạt 9,0%, “Tổng sản phẩm bình quân đầu người đạt 55,89 triệu đồng”(1). Tăng 8,44 triệu đồng so với năm 2023, đây là con số không chỉ nói lên thành tựu kinh tế, mà còn thể hiện sự lan tỏa của chính sách dân tộc đến tận thôn, bản.
.........Nhiều chính sách giáo dục được triển khai mạnh mẽ trong hành trình nâng cao dân trí, chắp cánh ước mơ cho các thế hệ học sinh, sinh viên người dân tộc thiểu số. Trong chiến lược phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số, giáo dục luôn được xem là yếu tố then chốt. Với quyết tâm “không để học sinh vùng cao bị bỏ lại phía sau”, tỉnh Lai Châu đã tập trung ưu tiên phát triển giáo dục từ hạ tầng đến chính sách hỗ trợ. Học sinh người dân tộc thiểu số được hưởng nhiều chính sách ưu tiên: miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, trợ cấp nội trú, cử tuyển, nấu ăn tập trung cho học sinh nội trú và bán trú… tạo điều kiện để các em yên tâm học tập, giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình. Cùng với đó, hệ thống trường lớp tiếp tục được củng cố, mạng lưới giáo dục trải dài đến các bản xa, vùng cao, biên giới. Đến hết năm 2024: “Tỷ lệ trường học đạt chuẩn quốc gia 69,4%; tỷ lệ các cháu mầm non đến lớp 99,8%; Tỷ lệ học sinh trong độ tuổi tiểu học: 99,9%; Tỷ lệ học sinh trung học cơ sở 99,5%; Tỷ lệ học sinh trong độ tuổi trung học phổ thông đến trường được nâng lên 58%”(2).
.........Thực hiện chính sách về văn hóa, giữ hồn dân tộc, xây dựng niềm tin trong đồng bào các dân tộc Lai Châu được quan tâm thúc đẩy. Giữa vùng núi non trùng điệp, bản sắc văn hóa dân tộc chính là cội nguồn, là sợi dây kết nối cộng đồng và giữ gìn khối đại đoàn kết. Thấm nhuần quan điểm đó, Lai Châu luôn quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số, gắn với xây dựng đời sống văn hóa mới. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai sâu rộng, cơ sở vật chất, các thiết chế văn hóa được quan tâm mang lại nhiều kết quả thiết thực. Tính đến hết năm 2024: “Toàn tỉnh có 98 xã có nhà văn hóa, trong đó có 76 nhà đạt chuẩn quy mô về diện tích theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (đạt 77,6%); 84,8% thôn, bản có nhà sinh hoạt cộng đồng; 86% hộ gia đình, 98,7% thôn, bản, khu phố, 98,6% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn văn hóa; 95,3% đồng bào dân tộc thiểu số được xem truyền hình và nghe đài phát thanh”(3). Đây không chỉ là những con số, mà còn là minh chứng cho sự đổi thay trong nhận thức, trong nếp sống và trong sinh hoạt cộng đồng.
.........Trong thực hiện chính sách Y tế, chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Những năm qua tỉnh đã thực hiện nghiêm chính sách hỗ trợ khám chữa bệnh cho người nghèo và dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lai Châu. 100% các cơ sở khám chữa bệnh thực hiện tốt công tác khám chữa bệnh cho các đối tượng chính sách là người nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số. Bảo hiểm y tế cho người dân được quan tâm đặc biệt. Nhờ thực hiện tốt các chính sách về Y tế. Đến hết năm 2024, bao phủ BHYT đạt 96,5% tăng 5,1 điểm % so với năm 2023; Có “83% xã có trạm y tế đạt chuẩn quốc gia; 89,6% trạm y tế có bác sĩ; 93,55% thôn, bản có cán bộ y tế”(4). Việc đưa y tế đến gần dân, để mỗi người dân – dù ở bản xa nhất cũng được khám bệnh, được chăm sóc sức khỏe, là biểu hiện sinh động của một chính sách nhân văn, gắn với lòng dân, vì dân phục vụ.
.........Về thực hiện chính sách Quốc phòng – an ninh: Là tỉnh có đường biên giới dài, tiếp giáp với Trung Quốc, Lai Châu luôn xác định giữ vững Quốc phòng – an ninh là nhiệm vụ trọng yếu để đảm bảo phát triển ổn định và bảo vệ vững chắc vùng biên cương. Nhờ thực hiện tốt các chính sách về quốc phòng, an ninh đã khuyến khích các lực lượng tích cực thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và đảm bảo an ninh trật tự, giữ gìn sự bình yên, sự tôn nghiêm cho đồng bào các dân tộc trong cuộc sống và lao động sản xuất. Hằng năm, công tác tuyển quân luôn đạt 100% chỉ tiêu, trong đó nhiều thanh niên dân tộc tự nguyện lên đường nhập ngũ. Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được phát động mạnh mẽ, đã chuyển hóa được 49 địa bàn trọng điểm về an ninh, trật tự, đến nay 97,3% xã, phường, cơ quan đạt tiêu chuẩn an toàn về an ninh trật tự.
.........Thực hiện tốt chính sách cán bộ người dân tộc để dẫn dắt sự thay đổi của các dân tộc vùng cao. Không thể có chính sách dân tộc hiệu quả nếu thiếu vắng sự tham gia của chính người dân tộc thiểu số trong bộ máy lãnh đạo. Lai Châu là một trong những địa phương đặc biệt quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng và bố trí cán bộ dân tộc thiểu số. Để hiện thực hóa chính sách này, Tỉnh ủy Lai Châu đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU, ngày 15/3/2021 về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý người dân tộc thiểu số và cán bộ chủ chốt cấp xã giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Qua đó, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý người dân tộc thiểu số cấp tỉnh, cấp xã được quan tâm bổ sung, kiện toàn, chất lượng, năng lực lãnh đạo, quản lý được nâng lên. Theo báo cáo sơ kết giữa nhiệm kỳ của Đại hội Đảng bộ tỉnh Lai Châu (2020 - 2025): “Nhiều chỉ tiêu thành phần đã đạt và vượt Nghị quyết đề ra, đến nay 60% sở, ban, ngành, cơ quan cấp tỉnh có cán bộ lãnh đạo, quản lý người dân tộc thiểu số; 8/8 huyện, thành phố trong thường trực Cấp ủy, lãnh đạo Hội đồng Nhân dân, Ủy Ban nhân dân có cán bộ là người dân tộc thiểu số; 15,86% trưởng, phó phòng thuộc các cơ quan, ban, ngành cấp tỉnh là người dân tộc thiểu số; 49,43% các phòng, ban, cơ quan cấp huyện có cán bộ lãnh đạo, quản lý người dân tộc thiểu số. Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã cơ bản đảm bảo số lượng, chất lượng được nâng lên, cán bộ có trình độ chuyên môn đại học trở lên đạt 78,67%, trình độ lý luận chính trị cao cấp đạt 37,53%; 100% đảm bảo điều kiện tiêu chuẩn chức danh”(5). Sự hiện diện của những người con dân tộc trong bộ máy chính quyền không chỉ là câu chuyện đại diện, mà còn là hình ảnh của niềm tin, của sự phát triển nội lực trong cộng đồng.
.........Như vậy, Những điểm sáng trong thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn tỉnh Lai Châu góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào hệ tư tưởng, đường lối, quan điểm của Đảng, tình yêu với Tổ quốc, ý chí bảo vệ Đảng, Nhà nước, là bước đệm quan trọng để tiếp tục thúc đẩy Lai Châu ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn về kinh tế, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng được nâng cao, văn hóa, giáo dục, y tế ngày càng phát triển, Quốc phòng - an ninh ngày càng được tăng cường, tạo nên lá chắn vững chắc hơn để bảo vệ vùng biên cương của Tổ quốc.
.........* Tài liệu tham khảo:
.........1. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Tài liệu bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho cán bộ thuộc diện Ban thường vụ huyện ủy, quận ủy thuộc tỉnh và tương đương quản lý, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội 2022.
.........2. Tỉnh ủy Lai Châu, Nghị quyết số 06-NQ/TU, ngày 15/3/2021 về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý người dân tộc thiểu số và cán bộ chủ chốt cấp xã giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030.
.........3. Ban Dân tộc tỉnh Lai Châu, Báo cáo về kết quả công tác Dân tộc năm 2022 và phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2023.
.........4. Ban Dân tộc tỉnh Lai Châu, báo cáo về kết quả công tác dân tộc năm 2023 và phương hướng nhiệm vụ công tác dân tộc năm 2024.
.........5. Ban Dân tộc tỉnh Lai Châu, Báo cáo về kết quả thực hiện công tác Dân tộc năm 2021 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2022.
.........* Tài liệu trích dẫn:
.........(1), Ủy Ban nhân dân tỉnh Lai Châu, Báo cáo số: /BC-UBND, ngày…tháng 11 năm 2024 về Tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh năm 2024; kế hoạch năm 2025, Tr2.
.........(2), (3), (4) Ủy Ban nhân dân tỉnh Lai Châu, Báo cáo Số: 620/BC-UBND ngày 27 tháng 12 năm 2024 về Kết quả công tác dân tộc năm 2024 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2025, Tr2, Tr6, Tr10.
.........(5) Tỉnh ủy Lai Châu, Báo cáo sơ kết giữa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2020-2025, Tr26.