Trường Chính trị tỉnh Lai Châu
Việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng là bước phát triển mới trong tư duy lý luận của Đảng
Gần bốn thập kỷ đổi mới đã hun đúc nên một hệ thống tri thức lý luận mang dấu ấn sáng tạo của Đảng ta, được kiểm nghiệm qua thực tiễn phát triển của đất nước và niềm tin của Nhân dân. Bởi vậy, việc Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV đề xuất bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng không chỉ phản ánh sự chín muồi của tư duy lý luận, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng trong việc khẳng định những giá trị bền vững của đổi mới và nâng tầm kim chỉ nam cho toàn bộ hoạt động lãnh đạo trong giai đoạn phát triển mới. Đây là bước đi tất yếu, kịp thời và có ý nghĩa lịch sử, góp phần làm sâu sắc hơn bản lĩnh chính trị, trí tuệ và khả năng tự đổi mới, tự hoàn thiện của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Việc xác định và đề xuất bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng trong Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV không chỉ là quyết định đúng đắn, cần thiết và khách quan mà còn là bước phát triển mới, quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng sau những giai đoạn cách mạng vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và thực thi toàn diện tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là sự lựa chọn được hình thành từ thực tiễn phong phú gần bốn thập kỷ đổi mới, được kiểm nghiệm bởi thành tựu lịch sử, được bảo đảm bởi hệ thống luận cứ khoa học và nhất quán với định hướng xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ.
Từ tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận qua nhiều kỳ Đại hội, Đảng ta đã khái quát, phát triển và từng bước hệ thống hóa nội dung cơ bản của đường lối đổi mới. Đó là tư duy chiến lược mang tính cách mạng, sáng tạo, kết tinh trong những định hướng lớn được khẳng định xuyên suốt: phát triển kinh tế là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa và con người là nền tảng tinh thần của xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu và thường xuyên. Những nguyên tắc nền tảng được rút ra trong suốt quá trình đổi mới như giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kết hợp chặt chẽ đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; gắn sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; đổi mới toàn diện, đồng bộ và có bước đi phù hợp… đều là kết quả của tư duy lý luận kết hợp hài hòa giữa chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn đổi mới của đất nước.
Thực tiễn gần bốn mươi năm đổi mới đã chứng minh đường lối đổi mới là đúng đắn, sáng tạo và phù hợp với quy luật. Thành tựu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sự ổn định chính trị - xã hội, vị thế quốc tế của Việt Nam, niềm tin của Nhân dân đối với Đảng… là cơ sở thực chứng để khẳng định đổi mới không chỉ là một chủ trương mang tính thời điểm mà là một hệ thống quan điểm mang tính chiến lược, lâu dài. Đổi mới cũng không dừng lại ở một giai đoạn mà phát triển liên tục, mở rộng nội hàm, đòi hỏi tiếp tục được khái quát hóa về mặt lý luận nhằm nâng tầm tư duy của Đảng. Bởi vậy, việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng là hoàn toàn thuyết phục, phản ánh đúng quy luật phát triển của tư duy lý luận và đúng yêu cầu của thực tiễn đổi mới trong giai đoạn mới.
Dự thảo Báo cáo chính trị và Dự thảo Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng (2011-2025) đã nhất quán khẳng định nội dung quan trọng: “Đảng Cộng sản Việt Nam kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và lý luận đường lối đổi mới làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng”. Đây là bước phát triển có tính nền tảng, thể hiện tư duy lý luận trưởng thành, hệ thống và khoa học của Đảng. Sự bổ sung này làm rõ một thực tế rằng, từ thực tiễn đổi mới, Đảng đã xây dựng được một hệ thống tri thức lý luận mới, tiếp nối nhưng không hòa lẫn với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đồng thời trở thành bộ phận hữu cơ, làm sâu sắc và hiện đại hóa nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời kỳ phát triển mới của đất nước.
Trên tinh thần đó, việc hoàn thiện một số nội dung trong Dự thảo Báo cáo chính trị là cần thiết. Ở mục XIII về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nội dung của đoạn 6 về tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật rõ ràng thuộc chức năng lập pháp. Vì vậy, việc ghép nội dung này vào đoạn về Quốc hội (đoạn 2) sẽ tạo ra tính mạch lạc cao hơn, phù hợp với Hiến pháp 2013, đặc biệt là khoản 2, Điều 74 về thẩm quyền giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Sự điều chỉnh này làm rõ thẩm quyền, tăng tính logic của cấu trúc văn kiện, đồng thời bảo đảm phân định rành mạch giữa chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Đối với nội dung về Tòa án nhân dân, thuật ngữ “hệ thống Tòa án nhân dân” dễ gây cách hiểu nhầm rằng cấp trên có quyền chỉ đạo cấp dưới trong xét xử, trái với nguyên tắc độc lập xét xử theo Điều 6 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân. Vì vậy, việc điều chỉnh thành “Tòa án nhân dân các cấp” sẽ chính xác hơn về mặt pháp lý và phù hợp với tinh thần Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Cùng với đó, việc thống nhất cách viết “Nhân dân” theo chuẩn mực Hiến pháp 2013 cũng cần được rà soát toàn diện trong toàn bộ Văn kiện nhằm bảo đảm sự tôn vinh và nhất quán trong các văn bản của Đảng.
Trong nhóm nội dung về xây dựng Đảng, điểm nhấn rất quan trọng là yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ. Cơ chế chọn lọc theo “6 đủ” gồm đủ đức, đủ tài, đủ tâm, đủ tầm, đủ sức và đủ nhiệt huyết phản ánh cách tiếp cận toàn diện, hiện đại về tiêu chuẩn cán bộ, nhất là khi sức khỏe, điều kiện bảo đảm cho năng lực thực thi công vụ lần đầu tiên được đặt thành tiêu chí quan trọng. Bên cạnh đó, đề cao “sản phẩm” của cán bộ lãnh đạo, quản lý là một tiêu chuẩn tiến bộ, phản ánh tư duy quản trị hiện đại. Dù sản phẩm trong khu vực công không dễ lượng hóa như khu vực kinh tế nhưng hoàn toàn có thể xác định bằng hệ tiêu chí cụ thể.
Gợi mở khôi phục phương pháp đánh giá cán bộ thời kỳ Đại hội IX của Đảng với kết hợp định tính và định lượng cũng là đề xuất đáng chú ý. Việc lượng hóa tiêu chí thành điểm số tạo cơ sở khách quan, hạn chế tình trạng đánh giá chung chung, cảm tính, “dĩ hòa vi quý”. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác cán bộ được trích dẫn trong nhiều nguồn tư liệu của Văn kiện Đảng Toàn tập(*) là cơ sở quan trọng để luận giải yêu cầu người làm công tác tổ chức và cán bộ, nhất là người đứng đầu phải có phẩm chất “phẩm chất của phẩm chất, trong sạch của trong sạch, liêm khiết của liêm khiết; trung thực của trung thực và công minh của công minh”. Đó là tiêu chuẩn không chỉ mang tính đạo đức mà còn mang tính chính trị và pháp lý đối với đội ngũ làm công tác xây dựng Đảng.
Tổng thể lại, tinh thần đổi mới trong Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV thể hiện ở tầm tư duy chiến lược, đặc biệt là sự trưởng thành của tư duy lý luận về đường lối đổi mới. Việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng khẳng định sự chủ động phát triển lý luận của Đảng ta, phù hợp với quy luật cách mạng Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại. Đó là bước phát triển mới, quan trọng, góp phần nâng cao tầm trí tuệ của Đảng, tăng cường sức chiến đấu, củng cố niềm tin của Nhân dân và tạo nền tảng lý luận vững chắc cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.
Tài liệu tham khảo
(*) Văn kiện Đảng Toàn tập, Tập 21 (1960), tr. 777, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, 2002.
(**) Văn kiện Đảng Toàn tập, Tập 51 (1991), tr. 253-254, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, 2007.
Từ tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận qua nhiều kỳ Đại hội, Đảng ta đã khái quát, phát triển và từng bước hệ thống hóa nội dung cơ bản của đường lối đổi mới. Đó là tư duy chiến lược mang tính cách mạng, sáng tạo, kết tinh trong những định hướng lớn được khẳng định xuyên suốt: phát triển kinh tế là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa và con người là nền tảng tinh thần của xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu và thường xuyên. Những nguyên tắc nền tảng được rút ra trong suốt quá trình đổi mới như giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kết hợp chặt chẽ đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; gắn sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; đổi mới toàn diện, đồng bộ và có bước đi phù hợp… đều là kết quả của tư duy lý luận kết hợp hài hòa giữa chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn đổi mới của đất nước.
Thực tiễn gần bốn mươi năm đổi mới đã chứng minh đường lối đổi mới là đúng đắn, sáng tạo và phù hợp với quy luật. Thành tựu phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sự ổn định chính trị - xã hội, vị thế quốc tế của Việt Nam, niềm tin của Nhân dân đối với Đảng… là cơ sở thực chứng để khẳng định đổi mới không chỉ là một chủ trương mang tính thời điểm mà là một hệ thống quan điểm mang tính chiến lược, lâu dài. Đổi mới cũng không dừng lại ở một giai đoạn mà phát triển liên tục, mở rộng nội hàm, đòi hỏi tiếp tục được khái quát hóa về mặt lý luận nhằm nâng tầm tư duy của Đảng. Bởi vậy, việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng là hoàn toàn thuyết phục, phản ánh đúng quy luật phát triển của tư duy lý luận và đúng yêu cầu của thực tiễn đổi mới trong giai đoạn mới.
Dự thảo Báo cáo chính trị và Dự thảo Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng (2011-2025) đã nhất quán khẳng định nội dung quan trọng: “Đảng Cộng sản Việt Nam kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và lý luận đường lối đổi mới làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng”. Đây là bước phát triển có tính nền tảng, thể hiện tư duy lý luận trưởng thành, hệ thống và khoa học của Đảng. Sự bổ sung này làm rõ một thực tế rằng, từ thực tiễn đổi mới, Đảng đã xây dựng được một hệ thống tri thức lý luận mới, tiếp nối nhưng không hòa lẫn với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đồng thời trở thành bộ phận hữu cơ, làm sâu sắc và hiện đại hóa nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời kỳ phát triển mới của đất nước.
Trên tinh thần đó, việc hoàn thiện một số nội dung trong Dự thảo Báo cáo chính trị là cần thiết. Ở mục XIII về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nội dung của đoạn 6 về tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật rõ ràng thuộc chức năng lập pháp. Vì vậy, việc ghép nội dung này vào đoạn về Quốc hội (đoạn 2) sẽ tạo ra tính mạch lạc cao hơn, phù hợp với Hiến pháp 2013, đặc biệt là khoản 2, Điều 74 về thẩm quyền giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Sự điều chỉnh này làm rõ thẩm quyền, tăng tính logic của cấu trúc văn kiện, đồng thời bảo đảm phân định rành mạch giữa chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Đối với nội dung về Tòa án nhân dân, thuật ngữ “hệ thống Tòa án nhân dân” dễ gây cách hiểu nhầm rằng cấp trên có quyền chỉ đạo cấp dưới trong xét xử, trái với nguyên tắc độc lập xét xử theo Điều 6 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân. Vì vậy, việc điều chỉnh thành “Tòa án nhân dân các cấp” sẽ chính xác hơn về mặt pháp lý và phù hợp với tinh thần Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Cùng với đó, việc thống nhất cách viết “Nhân dân” theo chuẩn mực Hiến pháp 2013 cũng cần được rà soát toàn diện trong toàn bộ Văn kiện nhằm bảo đảm sự tôn vinh và nhất quán trong các văn bản của Đảng.
Trong nhóm nội dung về xây dựng Đảng, điểm nhấn rất quan trọng là yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ. Cơ chế chọn lọc theo “6 đủ” gồm đủ đức, đủ tài, đủ tâm, đủ tầm, đủ sức và đủ nhiệt huyết phản ánh cách tiếp cận toàn diện, hiện đại về tiêu chuẩn cán bộ, nhất là khi sức khỏe, điều kiện bảo đảm cho năng lực thực thi công vụ lần đầu tiên được đặt thành tiêu chí quan trọng. Bên cạnh đó, đề cao “sản phẩm” của cán bộ lãnh đạo, quản lý là một tiêu chuẩn tiến bộ, phản ánh tư duy quản trị hiện đại. Dù sản phẩm trong khu vực công không dễ lượng hóa như khu vực kinh tế nhưng hoàn toàn có thể xác định bằng hệ tiêu chí cụ thể.
Gợi mở khôi phục phương pháp đánh giá cán bộ thời kỳ Đại hội IX của Đảng với kết hợp định tính và định lượng cũng là đề xuất đáng chú ý. Việc lượng hóa tiêu chí thành điểm số tạo cơ sở khách quan, hạn chế tình trạng đánh giá chung chung, cảm tính, “dĩ hòa vi quý”. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác cán bộ được trích dẫn trong nhiều nguồn tư liệu của Văn kiện Đảng Toàn tập(*) là cơ sở quan trọng để luận giải yêu cầu người làm công tác tổ chức và cán bộ, nhất là người đứng đầu phải có phẩm chất “phẩm chất của phẩm chất, trong sạch của trong sạch, liêm khiết của liêm khiết; trung thực của trung thực và công minh của công minh”. Đó là tiêu chuẩn không chỉ mang tính đạo đức mà còn mang tính chính trị và pháp lý đối với đội ngũ làm công tác xây dựng Đảng.
Tổng thể lại, tinh thần đổi mới trong Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV thể hiện ở tầm tư duy chiến lược, đặc biệt là sự trưởng thành của tư duy lý luận về đường lối đổi mới. Việc bổ sung “lý luận về đường lối đổi mới” vào nền tảng tư tưởng của Đảng khẳng định sự chủ động phát triển lý luận của Đảng ta, phù hợp với quy luật cách mạng Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại. Đó là bước phát triển mới, quan trọng, góp phần nâng cao tầm trí tuệ của Đảng, tăng cường sức chiến đấu, củng cố niềm tin của Nhân dân và tạo nền tảng lý luận vững chắc cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.
(*) Văn kiện Đảng Toàn tập, Tập 21 (1960), tr. 777, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, 2002.
(**) Văn kiện Đảng Toàn tập, Tập 51 (1991), tr. 253-254, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, 2007.
Tác giả: NCS ThS Lê Chí Công. TUV Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thành viên đăng nhập
- Đang truy cập7
- Hôm nay2,413
- Tháng hiện tại64,466
- Tổng lượt truy cập10,195,346
