Trường Chính trị tỉnh Lai Châu
GDP 10%: Bài kiểm tra của một nền kinh tế dám bước vào quỹ đạo tăng trưởng mới
Quyết định của Quốc hội thông qua mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu 10% cho năm 2026 ngay lập tức tạo ra những luồng phản ứng đa chiều, từ kỳ vọng vào một chu kỳ phát triển mới đến sự thận trọng của giới phân tích và những băn khoăn rất đời thường của người dân về chất lượng của mức tăng đó. Chính sự giao thoa ấy cho thấy con số mười phần trăm không đơn thuần là một chỉ tiêu kinh tế mà là phép thử lớn đối với năng lực tự đổi mới của nền kinh tế, đối với kỷ luật thực thi của bộ máy và đối với bản lĩnh cải cách mà Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã nhiều lần khẳng định trong các quyết sách chiến lược.
Ngay sau khi Quốc hội thống nhất thông qua mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu mười phần trăm cho năm 2026, dư luận xuất hiện trong trạng thái khá đa chiều. Một phía đặt niềm tin vào cú huých có thể tạo nên bước ngoặt nếu nền kinh tế thực sự chuyển sang chu kỳ tăng trưởng mới. Phía khác thể hiện sự thận trọng của các chuyên gia đang theo dõi sát sao dòng vốn, lạm phát, sức chống chịu của thị trường và áp lực nợ. Gần gũi hơn với đời sống, nhiều người dân không hỏi con số đó có cao hay không, mà chất vấn điều sâu hơn, đó là tăng trưởng sẽ được làm bằng gì và mang lại điều gì cho quốc gia, cho cộng đồng doanh nghiệp và cho chính họ.
Thực chất, ba lớp phản ứng ấy không đối nghịch nhau. Chúng phác họa quy luật rất đời thường, rằng chỉ tiêu lớn luôn đi cùng kỳ vọng lớn, nhưng cách hiện thực hóa mới là điều xã hội theo dõi sát sao nhất. Đặt mục tiêu không khó, khó là tìm ra con đường khả thi để đạt được nó trong bối cảnh dư địa chính sách, năng lực hấp thụ vốn và sức cạnh tranh của nền kinh tế đang đối diện nhiều giới hạn. Chính ở điểm này, ý nghĩa thật sự của con số mười phần trăm mới hiện rõ. Nó không chỉ thể hiện tầm nhìn và quyết tâm chính trị của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, mà giống một bài kiểm tra về khả năng tháo gỡ những điểm nghẽn đã kéo dài nhiều năm, từ đầu tư công, phân bổ nguồn lực đến năng suất lao động và kỷ luật thông tin thị trường.
Nghị quyết của Đảng về hoàn thiện thể chế và đổi mới mô hình tăng trưởng, đặc biệt là Văn kiện Đại hội XIII, đã nhấn mạnh yêu cầu cải thiện hiệu quả đầu tư công và thúc đẩy phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Dù vậy, trong thực tiễn, đầu tư công vẫn thường được ví như cỗ máy chạy chậm. Theo báo cáo công khai của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vẫn còn hàng chục dự án trọng điểm quốc gia chậm tiến độ, trong khi quy mô vốn phân bổ rất lớn nhưng tỷ lệ giải ngân nhiều năm không đạt như kỳ vọng. Thực trạng đội vốn, chậm tiến độ ở một số tuyến metro, cao tốc hay các dự án hạ tầng quan trọng không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn làm giảm tốc độ lan tỏa của đầu tư công trong toàn nền kinh tế. Khi vốn tăng nhưng năng lực thực thi không tăng tương ứng, mọi nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng đều bị kéo lùi.
Bên cạnh đó, chất lượng dòng vốn tín dụng tiếp tục là phép thử của nền kinh tế. Dòng vốn đổ mạnh vào các lĩnh vực dễ sinh lợi hơn là nơi tạo ra năng suất cao đã làm méo mó quá trình phân bổ nguồn lực. Giá đất và hoạt động đầu cơ tại nhiều địa phương từng tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ phục hồi của sản xuất và thương mại, khiến chi phí vốn của doanh nghiệp tăng, đồng thời đẩy hệ số ICOR lên mức cao so với khu vực. Những hiện tượng này từng được Chính phủ cảnh báo trong nhiều báo cáo gửi Quốc hội, cho thấy áp lực cải thiện hiệu quả phân bổ vốn là yêu cầu bắt buộc nếu muốn đạt mức tăng trưởng hai con số mà không tạo ra rủi ro vĩ mô.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất lại nằm ở yêu cầu minh bạch. Quốc hội và Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu xây dựng hệ thống thống kê trung thực, thống nhất và kịp thời, coi đó là nền tảng để hoạch định chính sách. Không ít địa phương trong các năm trước từng phải điều chỉnh lại số liệu tăng trưởng hoặc thu ngân sách. Việc chênh lệch giữa báo cáo và kiểm toán trong các chỉ số về giải ngân, năng suất lao động hay sản lượng công nghiệp cho thấy yêu cầu siết chặt kỷ cương thông tin là điều không thể trì hoãn. Khi Quốc hội biểu quyết thông qua chỉ tiêu tăng trưởng, con số này trở thành lời cam kết trước Nhân dân và thị trường. Nếu kết quả không đạt như kỳ vọng, câu hỏi quan trọng nhất là chúng ta có đủ bản lĩnh nói thật, đánh giá thật và điều chỉnh thật hay không. Một nền kinh tế chỉ có thể trưởng thành khi dám đối diện với chính mình, thay vì né tránh những hạn chế nội tại.
Vì vậy, nếu coi mười phần trăm chỉ là mục tiêu, chúng ta có thể tiếp tục lặp lại những thông điệp quen thuộc nhiều năm qua. Nhưng nếu coi đó là phép thử, nền kinh tế sẽ phải chấp nhận thay đổi ở những điểm khó nhất: Loại bỏ các dự án đội vốn, nâng kỷ luật tiến độ, tái phân bổ nguồn lực theo hướng tăng năng suất, cải thiện chất lượng thống kê và tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng hơn. Tăng trưởng nhanh không đến từ khẩu hiệu hay quyết tâm chính trị thuần túy, mà đến từ năng lực thể chế, từ sự liêm chính trong thông tin và từ những lựa chọn đúng đắn về mô hình phát triển.
Chỉ tiêu 10% vì thế không chỉ kiểm tra sức bật của GDP. Nó kiểm tra sức chịu đựng của hệ thống khi buộc phải thay đổi chính mình. Nếu dám đối diện, đây sẽ là cơ hội thúc đẩy một cấu trúc tăng trưởng mới dựa trên hiệu quả, công nghệ và giá trị gia tăng cao, phù hợp với định hướng chiến lược mà Đảng đã xác định. Nếu không, con số ấy sẽ chỉ trở thành tấm gương phơi bày những điểm yếu mà chúng ta đã trì hoãn quá lâu. Bài kiểm tra 2026 vì thế không chỉ của Chính phủ hay Quốc hội, mà của toàn bộ hệ thống, toàn bộ nền kinh tế và mỗi thành tố đang vận hành trong đó. Chọn cách đối diện hay né tránh chính là lựa chọn quyết định quỹ đạo phát triển của quốc gia trong nhiều năm tới.
Tài liệu tham khảo
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021.
2. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 (thông qua tại Kỳ họp Quốc hội năm 2025).
3. Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2024 và dự kiến kế hoạch năm 2025 do Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội.
4. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Báo cáo về tình hình thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2021-2024; Báo cáo phân tích hệ số ICOR và hiệu quả sử dụng vốn toàn xã hội, Hà Nội.
5. Tổng cục Thống kê, Niên giám Thống kê Việt Nam 2023; Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý và năm 2024.
6. Kiểm toán Nhà nước, Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán ngân sách địa phương và các dự án đầu tư công, các năm 2022-2024.
7. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Báo cáo điều hành chính sách tiền tệ năm 2024; Báo cáo tổng hợp tín dụng theo ngành, lĩnh vực và rủi ro hệ thống.
Thực chất, ba lớp phản ứng ấy không đối nghịch nhau. Chúng phác họa quy luật rất đời thường, rằng chỉ tiêu lớn luôn đi cùng kỳ vọng lớn, nhưng cách hiện thực hóa mới là điều xã hội theo dõi sát sao nhất. Đặt mục tiêu không khó, khó là tìm ra con đường khả thi để đạt được nó trong bối cảnh dư địa chính sách, năng lực hấp thụ vốn và sức cạnh tranh của nền kinh tế đang đối diện nhiều giới hạn. Chính ở điểm này, ý nghĩa thật sự của con số mười phần trăm mới hiện rõ. Nó không chỉ thể hiện tầm nhìn và quyết tâm chính trị của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, mà giống một bài kiểm tra về khả năng tháo gỡ những điểm nghẽn đã kéo dài nhiều năm, từ đầu tư công, phân bổ nguồn lực đến năng suất lao động và kỷ luật thông tin thị trường.
Nghị quyết của Đảng về hoàn thiện thể chế và đổi mới mô hình tăng trưởng, đặc biệt là Văn kiện Đại hội XIII, đã nhấn mạnh yêu cầu cải thiện hiệu quả đầu tư công và thúc đẩy phát triển dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Dù vậy, trong thực tiễn, đầu tư công vẫn thường được ví như cỗ máy chạy chậm. Theo báo cáo công khai của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vẫn còn hàng chục dự án trọng điểm quốc gia chậm tiến độ, trong khi quy mô vốn phân bổ rất lớn nhưng tỷ lệ giải ngân nhiều năm không đạt như kỳ vọng. Thực trạng đội vốn, chậm tiến độ ở một số tuyến metro, cao tốc hay các dự án hạ tầng quan trọng không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn làm giảm tốc độ lan tỏa của đầu tư công trong toàn nền kinh tế. Khi vốn tăng nhưng năng lực thực thi không tăng tương ứng, mọi nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng đều bị kéo lùi.
Bên cạnh đó, chất lượng dòng vốn tín dụng tiếp tục là phép thử của nền kinh tế. Dòng vốn đổ mạnh vào các lĩnh vực dễ sinh lợi hơn là nơi tạo ra năng suất cao đã làm méo mó quá trình phân bổ nguồn lực. Giá đất và hoạt động đầu cơ tại nhiều địa phương từng tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ phục hồi của sản xuất và thương mại, khiến chi phí vốn của doanh nghiệp tăng, đồng thời đẩy hệ số ICOR lên mức cao so với khu vực. Những hiện tượng này từng được Chính phủ cảnh báo trong nhiều báo cáo gửi Quốc hội, cho thấy áp lực cải thiện hiệu quả phân bổ vốn là yêu cầu bắt buộc nếu muốn đạt mức tăng trưởng hai con số mà không tạo ra rủi ro vĩ mô.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất lại nằm ở yêu cầu minh bạch. Quốc hội và Chính phủ nhiều lần nhấn mạnh mục tiêu xây dựng hệ thống thống kê trung thực, thống nhất và kịp thời, coi đó là nền tảng để hoạch định chính sách. Không ít địa phương trong các năm trước từng phải điều chỉnh lại số liệu tăng trưởng hoặc thu ngân sách. Việc chênh lệch giữa báo cáo và kiểm toán trong các chỉ số về giải ngân, năng suất lao động hay sản lượng công nghiệp cho thấy yêu cầu siết chặt kỷ cương thông tin là điều không thể trì hoãn. Khi Quốc hội biểu quyết thông qua chỉ tiêu tăng trưởng, con số này trở thành lời cam kết trước Nhân dân và thị trường. Nếu kết quả không đạt như kỳ vọng, câu hỏi quan trọng nhất là chúng ta có đủ bản lĩnh nói thật, đánh giá thật và điều chỉnh thật hay không. Một nền kinh tế chỉ có thể trưởng thành khi dám đối diện với chính mình, thay vì né tránh những hạn chế nội tại.
Vì vậy, nếu coi mười phần trăm chỉ là mục tiêu, chúng ta có thể tiếp tục lặp lại những thông điệp quen thuộc nhiều năm qua. Nhưng nếu coi đó là phép thử, nền kinh tế sẽ phải chấp nhận thay đổi ở những điểm khó nhất: Loại bỏ các dự án đội vốn, nâng kỷ luật tiến độ, tái phân bổ nguồn lực theo hướng tăng năng suất, cải thiện chất lượng thống kê và tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng hơn. Tăng trưởng nhanh không đến từ khẩu hiệu hay quyết tâm chính trị thuần túy, mà đến từ năng lực thể chế, từ sự liêm chính trong thông tin và từ những lựa chọn đúng đắn về mô hình phát triển.
Chỉ tiêu 10% vì thế không chỉ kiểm tra sức bật của GDP. Nó kiểm tra sức chịu đựng của hệ thống khi buộc phải thay đổi chính mình. Nếu dám đối diện, đây sẽ là cơ hội thúc đẩy một cấu trúc tăng trưởng mới dựa trên hiệu quả, công nghệ và giá trị gia tăng cao, phù hợp với định hướng chiến lược mà Đảng đã xác định. Nếu không, con số ấy sẽ chỉ trở thành tấm gương phơi bày những điểm yếu mà chúng ta đã trì hoãn quá lâu. Bài kiểm tra 2026 vì thế không chỉ của Chính phủ hay Quốc hội, mà của toàn bộ hệ thống, toàn bộ nền kinh tế và mỗi thành tố đang vận hành trong đó. Chọn cách đối diện hay né tránh chính là lựa chọn quyết định quỹ đạo phát triển của quốc gia trong nhiều năm tới.
Tài liệu tham khảo
1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021.
2. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 (thông qua tại Kỳ họp Quốc hội năm 2025).
3. Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2024 và dự kiến kế hoạch năm 2025 do Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội.
4. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Báo cáo về tình hình thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2021-2024; Báo cáo phân tích hệ số ICOR và hiệu quả sử dụng vốn toàn xã hội, Hà Nội.
5. Tổng cục Thống kê, Niên giám Thống kê Việt Nam 2023; Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý và năm 2024.
6. Kiểm toán Nhà nước, Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán ngân sách địa phương và các dự án đầu tư công, các năm 2022-2024.
7. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Báo cáo điều hành chính sách tiền tệ năm 2024; Báo cáo tổng hợp tín dụng theo ngành, lĩnh vực và rủi ro hệ thống.
Tác giả: NCS ThS Lê Chí Công. TUV Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thành viên đăng nhập
- Đang truy cập9
- Hôm nay2,415
- Tháng hiện tại64,468
- Tổng lượt truy cập10,195,348
