Trường Chính trị tỉnh Lai Châu
CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN SÌN HỒ NHÌN TỪ CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
Công chức cấp xã là lực lượng nòng cốt triển khai chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến với người dân, đồng thời là cầu nối giữa chính quyền và cộng đồng ở cơ sở. Tại huyện Sìn Hồ - một địa bàn miền núi, biên giới, giao thông cách trở, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số - vai trò của đội ngũ công chức càng trở nên quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự và thực hiện cải cách hành chính. Thực tế cho thấy, đội ngũ này vẫn còn một số hạn chế về chuyên môn, kỹ năng và khả năng phối hợp. Do đó, việc đánh giá chất lượng công chức theo chuẩn nghề nghiệp là bước đi cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả công vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển địa phương trong giai đoạn hiện nay.
1. Các tiêu chí đánh giá chuẩn nghề nghiệp công chức cấp xã
Việc chuẩn hóa đội ngũ công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền công vụ chuyên nghiệp, hiện đại, nhất là tại các địa phương miền núi. Để thực hiện điều này, Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư số 13/2019/TT-BNV quy định về chuẩn nghề nghiệp công chức cấp xã. Hệ thống tiêu chí này không chỉ là công cụ đánh giá chất lượng công chức mà còn là nền tảng cho các hoạt động quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng công chức. Theo Thông tư, chuẩn nghề nghiệp công chức cấp xã được xây dựng trên bốn nhóm tiêu chí: phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; năng lực kết quả thực thi nhiệm vụ, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; tinh thần trách nhiệm và khả năng phối hợp công tác. Trong đó:
Tiêu chí về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống đánh giá sự trung thành với Đảng và Nhà nước, tinh thần trách nhiệm trong công việc, thái độ phục vụ Nhân dân và chấp hành pháp luật. Đây là yếu tố quyết định trong việc tạo dựng niềm tin của người dân vào chính quyền cơ sở, đặc biệt ở các vùng khó khăn.
Tiêu chí về năng lực và kết quả thực thi nhiệm vụ chú trọng đến khả năng áp dụng pháp luật, tổ chức công việc, xử lý tình huống và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hành chính. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ yêu cầu công chức cấp xã không chỉ có bằng cấp phù hợp mà còn phải có kỹ năng thực tế, am hiểu về điều kiện địa phương.
Tiêu chí về tinh thần trách nhiệm và phối hợp công tác nhấn mạnh vai trò của công chức trong việc làm việc nhóm và phối hợp hiệu quả với các bộ phận, cơ quan có liên quan. Hệ thống tiêu chí này giúp các cấp chính quyền đánh giá chính xác chất lượng đội ngũ công chức, từ đó có giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tại cơ sở.
2. Thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở huyện Sìn Hồ theo các tiêu chí chuẩn nghề nghiệp
Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nỗ lực vươn lên của mỗi công chức, chất lượng đội ngũ công chức xã đã đạt được kết quả tích cực:
Thứ nhất, về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống
Công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, nhìn chung có phẩm chất chính trị vững vàng, luôn trung thành với Đảng, Nhà nước và chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách, pháp luật. Họ nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm trong công tác hành chính và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào chính quyền cơ sở. Lối sống của đội ngũ công chức thể hiện sự giản dị, khiêm tốn và gần gũi với Nhân dân, nhất là ở các xã vùng cao, vùng sâu. Sự thân thiện và cởi mở giúp họ thấu hiểu nguyện vọng của người dân, từ đó đưa ra các giải pháp sát thực, phù hợp với điều kiện địa phương. Về đạo đức nghề nghiệp, đa số công chức cấp xã thể hiện tinh thần trung thực, liêm khiết, trách nhiệm trong công việc. Họ luôn nỗ lực giải quyết thủ tục hành chính đúng quy định, nhanh chóng và chính xác, đồng thời tích cực hỗ trợ người dân xử lý các vấn đề phát sinh tại cơ sở. Những phẩm chất chính trị, đạo đức và lối sống là nền tảng quan trọng giúp đội ngũ công chức cấp xã ở Sìn Hồ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xây dựng chính quyền cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh, phục vụ Nhân dân hiệu quả.
Thứ hai, về năng lực và kết quả thực thi nhiệm vụ
Công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ đã thể hiện những nỗ lực đáng kể trong việc thực thi nhiệm vụ, dù đối diện với nhiều khó khăn. Trong công tác, họ đã áp dụng hiệu quả các quy định pháp luật, đặc biệt là trong các lĩnh vực quan trọng như hộ tịch, đất đai và tài chính, đảm bảo giải quyết nhanh chóng và chính xác các thủ tục hành chính cho người dân. Dù còn gặp một số hạn chế về tính chủ động trong công tác tham mưu, công chức cấp xã vẫn cố gắng hoàn thành đầy đủ các báo cáo, đề xuất kịp thời, góp phần giúp cấp ủy, chính quyền đưa ra các quyết định phù hợp. Công tác quản lý nhà nước tại cấp xã đã có những bước tiến rõ rệt, nhất là trong việc giám sát các vấn đề liên quan đến đất đai và tài chính. Mặc dù điều kiện làm việc còn khó khăn, những cải tiến trong công tác quản lý đã giúp nâng cao hiệu quả công việc, góp phần vào sự ổn định và phát triển của địa phương. Theo kết quả tổng hợp từ năm 2020 đến hết năm 2024, toàn huyện có 96 lượt công chức cấp xã được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, chiếm 10,5%, và 792 lượt công chức được đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ, chiếm 86,6%(1). Mặc dù tỷ lệ công chức đạt thành tích xuất sắc còn thấp, nhưng đây là cơ sở vững chắc để tiếp tục cải thiện năng lực và kết quả thực thi nhiệm vụ. Các giải pháp tăng cường đào tạo chuyên môn, nâng cao kỹ năng tham mưu và cải thiện cơ sở vật chất sẽ giúp công chức cấp xã phát huy tối đa khả năng, nâng cao chất lượng công tác trong tương lai.
Thứ ba, về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ
Trình độ chuyên môn của đội ngũ công chức cấp xã đã có sự chuyển biến tích cực trong giai đoạn 2020 - 2024. Tỷ lệ công chức có trình độ đại học đã tăng đáng kể, từ 49,7% năm 2020 lên 70,4% vào năm 2024 (2). Điều này phản ánh những nỗ lực không ngừng trong công tác đào tạo, đồng thời thể hiện sự nhận thức rõ ràng của địa phương về tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã, đặc biệt trong bối cảnh yêu cầu công tác hành chính ngày càng cao. Sự gia tăng tỷ lệ công chức có trình độ đại học đã giúp nâng cao năng lực chuyên môn và khả năng áp dụng chính xác các quy định pháp luật vào thực tế công việc hành chính. Công chức cấp xã với trình độ đại học có khả năng tiếp cận và thực thi các chính sách của Nhà nước một cách hiệu quả, đóng góp tích cực vào công tác quản lý nhà nước tại cơ sở, giải quyết các thủ tục hành chính cho người dân một cách nhanh chóng và chính xác.
Thứ tư, về tinh thần trách nhiệm và phối hợp công tác
Đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, luôn nỗ lực vượt qua khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Họ tận tâm trong công việc, chủ động hỗ trợ người dân giải quyết thủ tục hành chính, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ tại cơ sở. Một điểm tích cực là tinh thần phối hợp giữa các bộ phận trong Ủy ban nhân dân cấp xã ngày càng được cải thiện. Phần lớn công chức đã phối hợp hiệu quả trong xử lý công việc chung. Nhiều thủ tục hành chính được giải quyết nhanh chóng, đúng quy định, nhờ sự tham gia tích cực và trách nhiệm của các bộ phận liên quan. Tinh thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong nội bộ góp phần tạo ra môi trường làm việc tích cực, giảm áp lực và nâng cao hiệu quả công tác. Đội ngũ công chức cấp xã đã và đang từng bước đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh, phục vụ người dân ngày càng hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những bước tiến đáng kể, vẫn còn một số thách thức cần phải giải quyết: Mặc dù công chức có trình độ đại học tăng, nhưng phần lớn lại thiếu đào tạo chuyên sâu về hành chính công, quản lý nhà nước, dẫn đến những khó khăn trong việc áp dụng các quy định vào thực tế công việc, đặc biệt trong các lĩnh vực như tài chính, đất đai và hộ tịch; tiến độ thực hiện công việc đôi lúc còn chậm; khả năng phối hợp trong thực hiện nhiệm vụ đôi khi còn thiếu linh hoạt, chặt chẽ; việc cập nhật kiến thức và kỹ năng mới cho công chức cấp xã cũng gặp khó khăn; cá biệt việc bố trí nhiệm vụ của một số công chức chưa bảo đảm chuyên môn đào tạo,…
3. Nguyên nhân của những hạn chế
Điều kiện địa lý và cơ sở hạ tầng khó khăn là một trong những yếu tố khách quan chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng công tác của đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ. Địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn và dân cư phân tán tạo ra không ít trở ngại trong việc di chuyển, tiếp cận các chương trình đào tạo và thực hiện công tác hành chính. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ công việc mà còn làm giảm khả năng tương tác giữa chính quyền cấp xã và người dân, đặc biệt trong công tác tuyên truyền và vận động các chính sách của Đảng và Nhà nước. Hơn nữa, điều kiện làm việc thiếu thốn, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được yêu cầu công tác hành chính, làm giảm hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính và phục vụ cộng đồng.
Bên cạnh yếu tố khách quan, vẫn tồn tại nhiều nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở huyện Sìn Hồ. Một số công chức chưa chủ động trong học tập, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng, dẫn đến hạn chế trong việc áp dụng pháp luật vào thực tiễn, nhất là ở các lĩnh vực yêu cầu chuyên môn cao như tài chính, đất đai, hộ tịch. Công tác tuyển dụng, bố trí cán bộ chưa bám sát yêu cầu vị trí việc làm, còn phổ biến tình trạng đào tạo không đúng chuyên ngành, gây khó khăn trong thực thi nhiệm vụ. Bên cạnh đó, cơ chế kiểm tra, đánh giá công vụ chưa thực sự khách quan và sát thực tế; ở một số nơi còn tồn tại tình trạng nể nang, thiếu nghiêm túc trong đánh giá kết quả công việc. Những yếu tố này làm giảm tính công bằng và ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần trách nhiệm, hiệu quả công tác của công chức. Việc nhận diện rõ nguyên nhân chủ quan là cơ sở quan trọng để đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã trong giai đoạn tới.
4. Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã theo chuẩn nghề nghiệp
Qua phân tích thực trạng và nguyên nhân, có thể thấy đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc cải cách hành chính, hướng tới nền hành chính nhà nước chuyên nghiệp, hiện đại, liêm chính, phục vụ Nhân dân, cần tiếp tục quan tâm hơn nữa đến việc chuẩn hóa đội ngũ công chức theo chuẩn nghề nghiệp, tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp.
Đánh giá công chức là một trong những khâu then chốt trong quản lý công vụ, có ý nghĩa định hướng, điều chỉnh hành vi thực thi công vụ và làm cơ sở cho việc quy hoạch, đào tạo, sử dụng, bổ nhiệm, khen thưởng và kỷ luật công chức. Vì vậy, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế đánh giá công chức cấp xã theo hướng sát thực tế, khách quan, toàn diện và gắn với chuẩn nghề nghiệp đã được quy định.
Trước hết, cần cụ thể hóa các tiêu chí đánh giá công chức theo từng vị trí việc làm, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tiễn tại cơ sở. Việc đánh giá cần dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ, mức độ hoàn thành công việc được giao, tinh thần trách nhiệm, khả năng phối hợp trong công tác, cũng như ý kiến đánh giá từ Nhân dân và cấp trên trực tiếp.
Hai là, việc đánh giá nên được thực hiện định kỳ, có quy trình rõ ràng và minh bạch, tránh tình trạng hình thức, cảm tính hoặc "cào bằng" trong nhận xét. Có thể nghiên cứu áp dụng hình thức đánh giá bằng hồ sơ điện tử, kết hợp lấy ý kiến đa chiều từ người dân, các tổ chức đoàn thể và tập thể cơ quan để tăng tính khách quan.
Ba là, kết quả đánh giá cần được sử dụng thực chất để phục vụ cho việc phân loại, bố trí, đào tạo và khen thưởng, không để tồn tại tình trạng “đánh giá cho có”, làm giảm động lực phấn đấu của công chức.
Thứ hai, đổi mới công tác tuyển dụng, bố trí công chức theo vị trí việc làm.
Một là, tuyển dụng công chức cấp xã cần được thực hiện thông qua hình thức thi tuyển cạnh tranh, bảo đảm công khai, minh bạch và dựa trên yêu cầu cụ thể của từng vị trí việc làm.
Hai là, cần có cơ chế thu hút nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn phù hợp, có năng lực công tác và sẵn sàng gắn bó lâu dài với địa phương.
Ba là, cần thực hiện nghiêm việc rà soát, sắp xếp lại vị trí việc làm, tránh tình trạng bố trí công chức không đúng chuyên môn đào tạo hoặc một người kiêm nhiệm nhiều vị trí công tác không liên quan đến nhau. Đối với các vị trí yêu cầu chuyên môn đặc thù như Địa chính - xây dựng, Hộ tịch - tư pháp, Tài chính - kế toán, phải bảo đảm người đảm nhiệm có trình độ chuyên môn phù hợp và được đào tạo chính quy, bài bản.
Bốn là, cần có chính sách ưu tiên trong tuyển dụng đối với người dân tộc thiểu số có năng lực, nhằm tạo nguồn cán bộ tại chỗ, hiểu biết văn hóa, phong tục tập quán địa phương, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước ở cơ sở.
Thứ ba, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng công chức theo hướng linh hoạt, thực tiễn.
Đào tạo, bồi dưỡng là giải pháp quan trọng để nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cho công chức cấp xã. Trong điều kiện thực tế hiện nay, việc đào tạo cần được tổ chức theo hướng linh hoạt, phù hợp với đặc thù miền núi, khó khăn về giao thông, thời gian và điều kiện học tập của cán bộ cơ sở.
Trước tiên, cần tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên sâu theo từng chức danh công chức cấp xã, nội dung bám sát với vị trí việc làm và yêu cầu thực tiễn công tác.
Hai là, cần tập trung vào các kỹ năng nghiệp vụ thiết yếu như kỹ năng xây dựng và thực thi văn bản hành chính, xử lý tình huống pháp lý, công nghệ thông tin, cải cách hành chính, quản lý đất đai, ngân sách xã…Song song với đó, cần phát triển mạnh hình thức bồi dưỡng trực tuyến, xây dựng hệ thống học liệu điện tử, tổ chức các khóa học ngắn hạn, linh hoạt về thời gian. Việc kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung và học tập từ xa sẽ giúp công chức khắc phục được rào cản về địa lý, nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức mới.
Ba là, cần khuyến khích công chức tự học, tự rèn luyện qua sách, báo, Internet và tham gia các diễn đàn chuyên môn để trao đổi kinh nghiệm. Việc học tập suốt đời cần trở thành một tiêu chí quan trọng trong đánh giá và phát triển công chức.
Thứ tư, cải thiện điều kiện làm việc và chế độ đãi ngộ đối với công chức cấp xã.
Để nâng cao chất lượng công chức cấp xã của huyện, cần có giải pháp đầu tư, cải thiện điều kiện làm việc để tạo động lực và môi trường thuận lợi cho công chức thực thi nhiệm vụ.
Trước hết, cần ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp trụ sở làm việc, trang thiết bị công nghệ, mạng Internet, phần mềm quản lý hành chính tại các xã. Việc hiện đại hóa cơ sở vật chất sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công việc, giảm thiểu áp lực cho công chức và cải thiện chất lượng phục vụ nhân dân.
Hai là, cần quan tâm đến chế độ đãi ngộ, phụ cấp đối với công chức công tác tại xã khó khăn. Việc có chính sách hỗ trợ về nhà ở công vụ, phương tiện đi lại, phụ cấp khu vực, phụ cấp trách nhiệm... sẽ góp phần ổn định đời sống công chức, giúp họ yên tâm gắn bó lâu dài và toàn tâm, toàn ý với công việc.
Ba là, cần có cơ chế ghi nhận, khen thưởng kịp thời những công chức hoàn thành tốt nhiệm vụ, có sáng kiến trong công tác, từ đó tạo động lực thi đua, lan tỏa tinh thần trách nhiệm trong toàn bộ đội ngũ.
Thứ năm, phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu.
Người đứng đầu ủy ban nhân dân cấp xã giữ vai trò trung tâm trong điều hành, quản lý và tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính cơ sở. Vì vậy, việc phát huy vai trò của người đứng đầu là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức. Điều này đòi hỏi:
Trước hết, người đứng đầu cần gương mẫu trong đạo đức công vụ, tiên phong trong đổi mới phương pháp làm việc, chủ động trong phân công nhiệm vụ và kiểm tra kết quả thực hiện của công chức dưới quyền.
Hai là, cần thiết lập cơ chế giao việc rõ ràng, giám sát thường xuyên, xử lý kịp thời các biểu hiện trì trệ, né tránh trách nhiệm trong thực thi công vụ; chú trọng xây dựng môi trường làm việc dân chủ, đoàn kết, khuyến khích tinh thần sáng tạo, đề xuất sáng kiến và phát huy nội lực của từng công chức.
Ba là, chủ động phát hiện và bồi dưỡng nguồn cán bộ trẻ, có năng lực, nhằm từng bước chuẩn hóa và trẻ hóa đội ngũ công chức cấp xã, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của chính quyền cơ sở.
Nhìn chung, đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy nhiên, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu cải cách hành chính, đòi hỏi đội ngũ công chức cấp xã cần tiếp tục được chuẩn hóa theo các tiêu chí nghề nghiệp, qua đó phát huy tối đa vai trò, trách nhiệm và năng lực công tác. Trên cơ sở kết quả đạt được và những vấn đề đặt ra, các cấp, các ngành cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo sát sao, đồng bộ các giải pháp đã đề xuất, nhất là trong việc hoàn thiện cơ chế đánh giá, đổi mới công tác tuyển dụng, nâng cao chất lượng đào tạo, cải thiện điều kiện làm việc và phát huy vai trò người đứng đầu. Có như vậy, đội ngũ công chức cấp xã mới thực sự đáp ứng được yêu cầu xây dựng chính quyền cơ sở hiện đại, liêm chính, phục vụ Nhân dân một cách hiệu quả và bền vững.
Tài liệu trích dẫn:
(1) Ủy ban nhân dân huyện Sìn Hồ (2020, 2021, 2022, 2023, 2024), Bảng tổng hợp kết quả đánh giá, phân loại cán bộ, công chức cấp xã năm 2020, năm 2021, năm 2022, năm 2023, năm 2024.
(2) Ủy ban nhân dân huyện Sìn Hồ (2021, 2025), Bảng thống kê số lượng, chất lượng cán bộ, công chức cấp xã tính đến ngày 31/12/2020; Bảng thống kê số lượng, chất lượng cán bộ, công chức cấp xã tính đến ngày 31/12/2024.
1. Các tiêu chí đánh giá chuẩn nghề nghiệp công chức cấp xã
Việc chuẩn hóa đội ngũ công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một nền công vụ chuyên nghiệp, hiện đại, nhất là tại các địa phương miền núi. Để thực hiện điều này, Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư số 13/2019/TT-BNV quy định về chuẩn nghề nghiệp công chức cấp xã. Hệ thống tiêu chí này không chỉ là công cụ đánh giá chất lượng công chức mà còn là nền tảng cho các hoạt động quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng công chức. Theo Thông tư, chuẩn nghề nghiệp công chức cấp xã được xây dựng trên bốn nhóm tiêu chí: phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; năng lực kết quả thực thi nhiệm vụ, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; tinh thần trách nhiệm và khả năng phối hợp công tác. Trong đó:
Tiêu chí về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống đánh giá sự trung thành với Đảng và Nhà nước, tinh thần trách nhiệm trong công việc, thái độ phục vụ Nhân dân và chấp hành pháp luật. Đây là yếu tố quyết định trong việc tạo dựng niềm tin của người dân vào chính quyền cơ sở, đặc biệt ở các vùng khó khăn.
Tiêu chí về năng lực và kết quả thực thi nhiệm vụ chú trọng đến khả năng áp dụng pháp luật, tổ chức công việc, xử lý tình huống và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hành chính. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ yêu cầu công chức cấp xã không chỉ có bằng cấp phù hợp mà còn phải có kỹ năng thực tế, am hiểu về điều kiện địa phương.
Tiêu chí về tinh thần trách nhiệm và phối hợp công tác nhấn mạnh vai trò của công chức trong việc làm việc nhóm và phối hợp hiệu quả với các bộ phận, cơ quan có liên quan. Hệ thống tiêu chí này giúp các cấp chính quyền đánh giá chính xác chất lượng đội ngũ công chức, từ đó có giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tại cơ sở.
2. Thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở huyện Sìn Hồ theo các tiêu chí chuẩn nghề nghiệp
Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nỗ lực vươn lên của mỗi công chức, chất lượng đội ngũ công chức xã đã đạt được kết quả tích cực:
Thứ nhất, về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống
Công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, nhìn chung có phẩm chất chính trị vững vàng, luôn trung thành với Đảng, Nhà nước và chấp hành nghiêm các chủ trương, chính sách, pháp luật. Họ nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm trong công tác hành chính và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào chính quyền cơ sở. Lối sống của đội ngũ công chức thể hiện sự giản dị, khiêm tốn và gần gũi với Nhân dân, nhất là ở các xã vùng cao, vùng sâu. Sự thân thiện và cởi mở giúp họ thấu hiểu nguyện vọng của người dân, từ đó đưa ra các giải pháp sát thực, phù hợp với điều kiện địa phương. Về đạo đức nghề nghiệp, đa số công chức cấp xã thể hiện tinh thần trung thực, liêm khiết, trách nhiệm trong công việc. Họ luôn nỗ lực giải quyết thủ tục hành chính đúng quy định, nhanh chóng và chính xác, đồng thời tích cực hỗ trợ người dân xử lý các vấn đề phát sinh tại cơ sở. Những phẩm chất chính trị, đạo đức và lối sống là nền tảng quan trọng giúp đội ngũ công chức cấp xã ở Sìn Hồ hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xây dựng chính quyền cơ sở ngày càng trong sạch, vững mạnh, phục vụ Nhân dân hiệu quả.
Thứ hai, về năng lực và kết quả thực thi nhiệm vụ
Công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ đã thể hiện những nỗ lực đáng kể trong việc thực thi nhiệm vụ, dù đối diện với nhiều khó khăn. Trong công tác, họ đã áp dụng hiệu quả các quy định pháp luật, đặc biệt là trong các lĩnh vực quan trọng như hộ tịch, đất đai và tài chính, đảm bảo giải quyết nhanh chóng và chính xác các thủ tục hành chính cho người dân. Dù còn gặp một số hạn chế về tính chủ động trong công tác tham mưu, công chức cấp xã vẫn cố gắng hoàn thành đầy đủ các báo cáo, đề xuất kịp thời, góp phần giúp cấp ủy, chính quyền đưa ra các quyết định phù hợp. Công tác quản lý nhà nước tại cấp xã đã có những bước tiến rõ rệt, nhất là trong việc giám sát các vấn đề liên quan đến đất đai và tài chính. Mặc dù điều kiện làm việc còn khó khăn, những cải tiến trong công tác quản lý đã giúp nâng cao hiệu quả công việc, góp phần vào sự ổn định và phát triển của địa phương. Theo kết quả tổng hợp từ năm 2020 đến hết năm 2024, toàn huyện có 96 lượt công chức cấp xã được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, chiếm 10,5%, và 792 lượt công chức được đánh giá hoàn thành tốt nhiệm vụ, chiếm 86,6%(1). Mặc dù tỷ lệ công chức đạt thành tích xuất sắc còn thấp, nhưng đây là cơ sở vững chắc để tiếp tục cải thiện năng lực và kết quả thực thi nhiệm vụ. Các giải pháp tăng cường đào tạo chuyên môn, nâng cao kỹ năng tham mưu và cải thiện cơ sở vật chất sẽ giúp công chức cấp xã phát huy tối đa khả năng, nâng cao chất lượng công tác trong tương lai.
Thứ ba, về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ
Trình độ chuyên môn của đội ngũ công chức cấp xã đã có sự chuyển biến tích cực trong giai đoạn 2020 - 2024. Tỷ lệ công chức có trình độ đại học đã tăng đáng kể, từ 49,7% năm 2020 lên 70,4% vào năm 2024 (2). Điều này phản ánh những nỗ lực không ngừng trong công tác đào tạo, đồng thời thể hiện sự nhận thức rõ ràng của địa phương về tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã, đặc biệt trong bối cảnh yêu cầu công tác hành chính ngày càng cao. Sự gia tăng tỷ lệ công chức có trình độ đại học đã giúp nâng cao năng lực chuyên môn và khả năng áp dụng chính xác các quy định pháp luật vào thực tế công việc hành chính. Công chức cấp xã với trình độ đại học có khả năng tiếp cận và thực thi các chính sách của Nhà nước một cách hiệu quả, đóng góp tích cực vào công tác quản lý nhà nước tại cơ sở, giải quyết các thủ tục hành chính cho người dân một cách nhanh chóng và chính xác.
Thứ tư, về tinh thần trách nhiệm và phối hợp công tác
Đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, luôn nỗ lực vượt qua khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Họ tận tâm trong công việc, chủ động hỗ trợ người dân giải quyết thủ tục hành chính, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ tại cơ sở. Một điểm tích cực là tinh thần phối hợp giữa các bộ phận trong Ủy ban nhân dân cấp xã ngày càng được cải thiện. Phần lớn công chức đã phối hợp hiệu quả trong xử lý công việc chung. Nhiều thủ tục hành chính được giải quyết nhanh chóng, đúng quy định, nhờ sự tham gia tích cực và trách nhiệm của các bộ phận liên quan. Tinh thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong nội bộ góp phần tạo ra môi trường làm việc tích cực, giảm áp lực và nâng cao hiệu quả công tác. Đội ngũ công chức cấp xã đã và đang từng bước đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh, phục vụ người dân ngày càng hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, bên cạnh những bước tiến đáng kể, vẫn còn một số thách thức cần phải giải quyết: Mặc dù công chức có trình độ đại học tăng, nhưng phần lớn lại thiếu đào tạo chuyên sâu về hành chính công, quản lý nhà nước, dẫn đến những khó khăn trong việc áp dụng các quy định vào thực tế công việc, đặc biệt trong các lĩnh vực như tài chính, đất đai và hộ tịch; tiến độ thực hiện công việc đôi lúc còn chậm; khả năng phối hợp trong thực hiện nhiệm vụ đôi khi còn thiếu linh hoạt, chặt chẽ; việc cập nhật kiến thức và kỹ năng mới cho công chức cấp xã cũng gặp khó khăn; cá biệt việc bố trí nhiệm vụ của một số công chức chưa bảo đảm chuyên môn đào tạo,…
3. Nguyên nhân của những hạn chế
Điều kiện địa lý và cơ sở hạ tầng khó khăn là một trong những yếu tố khách quan chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng công tác của đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ. Địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn và dân cư phân tán tạo ra không ít trở ngại trong việc di chuyển, tiếp cận các chương trình đào tạo và thực hiện công tác hành chính. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ công việc mà còn làm giảm khả năng tương tác giữa chính quyền cấp xã và người dân, đặc biệt trong công tác tuyên truyền và vận động các chính sách của Đảng và Nhà nước. Hơn nữa, điều kiện làm việc thiếu thốn, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được yêu cầu công tác hành chính, làm giảm hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính và phục vụ cộng đồng.
Bên cạnh yếu tố khách quan, vẫn tồn tại nhiều nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở huyện Sìn Hồ. Một số công chức chưa chủ động trong học tập, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng, dẫn đến hạn chế trong việc áp dụng pháp luật vào thực tiễn, nhất là ở các lĩnh vực yêu cầu chuyên môn cao như tài chính, đất đai, hộ tịch. Công tác tuyển dụng, bố trí cán bộ chưa bám sát yêu cầu vị trí việc làm, còn phổ biến tình trạng đào tạo không đúng chuyên ngành, gây khó khăn trong thực thi nhiệm vụ. Bên cạnh đó, cơ chế kiểm tra, đánh giá công vụ chưa thực sự khách quan và sát thực tế; ở một số nơi còn tồn tại tình trạng nể nang, thiếu nghiêm túc trong đánh giá kết quả công việc. Những yếu tố này làm giảm tính công bằng và ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần trách nhiệm, hiệu quả công tác của công chức. Việc nhận diện rõ nguyên nhân chủ quan là cơ sở quan trọng để đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã trong giai đoạn tới.
4. Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã theo chuẩn nghề nghiệp
Qua phân tích thực trạng và nguyên nhân, có thể thấy đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công cuộc cải cách hành chính, hướng tới nền hành chính nhà nước chuyên nghiệp, hiện đại, liêm chính, phục vụ Nhân dân, cần tiếp tục quan tâm hơn nữa đến việc chuẩn hóa đội ngũ công chức theo chuẩn nghề nghiệp, tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp.
Đánh giá công chức là một trong những khâu then chốt trong quản lý công vụ, có ý nghĩa định hướng, điều chỉnh hành vi thực thi công vụ và làm cơ sở cho việc quy hoạch, đào tạo, sử dụng, bổ nhiệm, khen thưởng và kỷ luật công chức. Vì vậy, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế đánh giá công chức cấp xã theo hướng sát thực tế, khách quan, toàn diện và gắn với chuẩn nghề nghiệp đã được quy định.
Trước hết, cần cụ thể hóa các tiêu chí đánh giá công chức theo từng vị trí việc làm, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tiễn tại cơ sở. Việc đánh giá cần dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ, mức độ hoàn thành công việc được giao, tinh thần trách nhiệm, khả năng phối hợp trong công tác, cũng như ý kiến đánh giá từ Nhân dân và cấp trên trực tiếp.
Hai là, việc đánh giá nên được thực hiện định kỳ, có quy trình rõ ràng và minh bạch, tránh tình trạng hình thức, cảm tính hoặc "cào bằng" trong nhận xét. Có thể nghiên cứu áp dụng hình thức đánh giá bằng hồ sơ điện tử, kết hợp lấy ý kiến đa chiều từ người dân, các tổ chức đoàn thể và tập thể cơ quan để tăng tính khách quan.
Ba là, kết quả đánh giá cần được sử dụng thực chất để phục vụ cho việc phân loại, bố trí, đào tạo và khen thưởng, không để tồn tại tình trạng “đánh giá cho có”, làm giảm động lực phấn đấu của công chức.
Thứ hai, đổi mới công tác tuyển dụng, bố trí công chức theo vị trí việc làm.
Một là, tuyển dụng công chức cấp xã cần được thực hiện thông qua hình thức thi tuyển cạnh tranh, bảo đảm công khai, minh bạch và dựa trên yêu cầu cụ thể của từng vị trí việc làm.
Hai là, cần có cơ chế thu hút nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn phù hợp, có năng lực công tác và sẵn sàng gắn bó lâu dài với địa phương.
Ba là, cần thực hiện nghiêm việc rà soát, sắp xếp lại vị trí việc làm, tránh tình trạng bố trí công chức không đúng chuyên môn đào tạo hoặc một người kiêm nhiệm nhiều vị trí công tác không liên quan đến nhau. Đối với các vị trí yêu cầu chuyên môn đặc thù như Địa chính - xây dựng, Hộ tịch - tư pháp, Tài chính - kế toán, phải bảo đảm người đảm nhiệm có trình độ chuyên môn phù hợp và được đào tạo chính quy, bài bản.
Bốn là, cần có chính sách ưu tiên trong tuyển dụng đối với người dân tộc thiểu số có năng lực, nhằm tạo nguồn cán bộ tại chỗ, hiểu biết văn hóa, phong tục tập quán địa phương, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước ở cơ sở.
Thứ ba, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng công chức theo hướng linh hoạt, thực tiễn.
Đào tạo, bồi dưỡng là giải pháp quan trọng để nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cho công chức cấp xã. Trong điều kiện thực tế hiện nay, việc đào tạo cần được tổ chức theo hướng linh hoạt, phù hợp với đặc thù miền núi, khó khăn về giao thông, thời gian và điều kiện học tập của cán bộ cơ sở.
Trước tiên, cần tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên sâu theo từng chức danh công chức cấp xã, nội dung bám sát với vị trí việc làm và yêu cầu thực tiễn công tác.
Hai là, cần tập trung vào các kỹ năng nghiệp vụ thiết yếu như kỹ năng xây dựng và thực thi văn bản hành chính, xử lý tình huống pháp lý, công nghệ thông tin, cải cách hành chính, quản lý đất đai, ngân sách xã…Song song với đó, cần phát triển mạnh hình thức bồi dưỡng trực tuyến, xây dựng hệ thống học liệu điện tử, tổ chức các khóa học ngắn hạn, linh hoạt về thời gian. Việc kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung và học tập từ xa sẽ giúp công chức khắc phục được rào cản về địa lý, nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức mới.
Ba là, cần khuyến khích công chức tự học, tự rèn luyện qua sách, báo, Internet và tham gia các diễn đàn chuyên môn để trao đổi kinh nghiệm. Việc học tập suốt đời cần trở thành một tiêu chí quan trọng trong đánh giá và phát triển công chức.
Thứ tư, cải thiện điều kiện làm việc và chế độ đãi ngộ đối với công chức cấp xã.
Để nâng cao chất lượng công chức cấp xã của huyện, cần có giải pháp đầu tư, cải thiện điều kiện làm việc để tạo động lực và môi trường thuận lợi cho công chức thực thi nhiệm vụ.
Trước hết, cần ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp trụ sở làm việc, trang thiết bị công nghệ, mạng Internet, phần mềm quản lý hành chính tại các xã. Việc hiện đại hóa cơ sở vật chất sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công việc, giảm thiểu áp lực cho công chức và cải thiện chất lượng phục vụ nhân dân.
Hai là, cần quan tâm đến chế độ đãi ngộ, phụ cấp đối với công chức công tác tại xã khó khăn. Việc có chính sách hỗ trợ về nhà ở công vụ, phương tiện đi lại, phụ cấp khu vực, phụ cấp trách nhiệm... sẽ góp phần ổn định đời sống công chức, giúp họ yên tâm gắn bó lâu dài và toàn tâm, toàn ý với công việc.
Ba là, cần có cơ chế ghi nhận, khen thưởng kịp thời những công chức hoàn thành tốt nhiệm vụ, có sáng kiến trong công tác, từ đó tạo động lực thi đua, lan tỏa tinh thần trách nhiệm trong toàn bộ đội ngũ.
Thứ năm, phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu.
Người đứng đầu ủy ban nhân dân cấp xã giữ vai trò trung tâm trong điều hành, quản lý và tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính cơ sở. Vì vậy, việc phát huy vai trò của người đứng đầu là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức. Điều này đòi hỏi:
Trước hết, người đứng đầu cần gương mẫu trong đạo đức công vụ, tiên phong trong đổi mới phương pháp làm việc, chủ động trong phân công nhiệm vụ và kiểm tra kết quả thực hiện của công chức dưới quyền.
Hai là, cần thiết lập cơ chế giao việc rõ ràng, giám sát thường xuyên, xử lý kịp thời các biểu hiện trì trệ, né tránh trách nhiệm trong thực thi công vụ; chú trọng xây dựng môi trường làm việc dân chủ, đoàn kết, khuyến khích tinh thần sáng tạo, đề xuất sáng kiến và phát huy nội lực của từng công chức.
Ba là, chủ động phát hiện và bồi dưỡng nguồn cán bộ trẻ, có năng lực, nhằm từng bước chuẩn hóa và trẻ hóa đội ngũ công chức cấp xã, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của chính quyền cơ sở.
Nhìn chung, đội ngũ công chức cấp xã tại huyện Sìn Hồ đã có nhiều nỗ lực trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy nhiên, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu cải cách hành chính, đòi hỏi đội ngũ công chức cấp xã cần tiếp tục được chuẩn hóa theo các tiêu chí nghề nghiệp, qua đó phát huy tối đa vai trò, trách nhiệm và năng lực công tác. Trên cơ sở kết quả đạt được và những vấn đề đặt ra, các cấp, các ngành cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo sát sao, đồng bộ các giải pháp đã đề xuất, nhất là trong việc hoàn thiện cơ chế đánh giá, đổi mới công tác tuyển dụng, nâng cao chất lượng đào tạo, cải thiện điều kiện làm việc và phát huy vai trò người đứng đầu. Có như vậy, đội ngũ công chức cấp xã mới thực sự đáp ứng được yêu cầu xây dựng chính quyền cơ sở hiện đại, liêm chính, phục vụ Nhân dân một cách hiệu quả và bền vững.
Tài liệu trích dẫn:
(1) Ủy ban nhân dân huyện Sìn Hồ (2020, 2021, 2022, 2023, 2024), Bảng tổng hợp kết quả đánh giá, phân loại cán bộ, công chức cấp xã năm 2020, năm 2021, năm 2022, năm 2023, năm 2024.
(2) Ủy ban nhân dân huyện Sìn Hồ (2021, 2025), Bảng thống kê số lượng, chất lượng cán bộ, công chức cấp xã tính đến ngày 31/12/2020; Bảng thống kê số lượng, chất lượng cán bộ, công chức cấp xã tính đến ngày 31/12/2024.
Tác giả: ThS. Tống Mạnh Hùng - Giảng viên khoa Nhà nước pháp luật
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thành viên đăng nhập
- Đang truy cập13
- Hôm nay2,468
- Tháng hiện tại15,395
- Tổng lượt truy cập9,746,259
