Trường Chính trị tỉnh Lai Châu
ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT KHÁM CHỮA BỆNH NĂM 2023 VÀ VIỆC BỔ SUNG, CẬP NHẬT VÀO GIẢNG DẠY TRONG HỌC PHẦN QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
Ngày 09/01/2023 tại kỳ họp bất thường lần thứ 2 Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật 15/2023/QH15 về khám bệnh, chữa bệnh (gọi tắt là Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023). Luật bao gồm 12 chương, 121 điều và bắt đầu có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2024. Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 được thông qua nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, khắc phục những bất cấp, hạn chế của Luật năm 2009, giải quyết những vấn đề mới phát sinh để phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho người dân theo định hướng công bằng, chất lượng, hiệu quả, phát triển và hội nhập quốc tế; tăng cường hiệu lực, hiệu quả, trật tự và kỷ luật của quản lý nhà nước về hoạt động khám bệnh, chữa bệnh.
Luật được xây dựng dựa trên quan điểm lấy người bệnh làm trung tâm cho mọi hoạt động cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh trên cơ sở tăng cường khả năng tiếp cận với dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh chất lượng cao và phù hợp với thông lệ quốc tế. Tiếp tục thực hiện chính sách xã hội hóa và đa dạng hóa các loại hình dịch vụ y tế với sự tham gia tích cực của các hội nghề nghiệp, người hành nghề và người bệnh; bảo đảm sự công bằng giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước và tư nhân. Đổi mới cơ chế để bảo đảm quyền của người bệnh gắn với trách nhiệm của người hành nghề và cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cũng như quyền của người hành nghề, của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh gắn với trách nhiệm của người bệnh và thân nhân người bệnh. Vì vậy, Luật Khám, chữa bệnh năm 2023 có nhiều điểm mới hơn so với Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, cụ thể:
Thứ nhất, về nguyên tắc khám, chữa bệnh:
Theo quy định tại khoản 2, Điều 3 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 (sau đây gọi là Luật mới): “Ưu tiên khám bệnh, chữa bệnh đối với trường hợp người bệnh trong tình trạng cấp cứu, trẻ em dưới 06 tuổi, phụ nữ có thai, người khuyết tật đặc biệt nặng, người khuyết tật nặng, người từ đủ 75 tuổi trở lên, người có công với cách mạng phù hợp với đặc thù của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh”. So với Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 (sau đây gọi là Luật cũ), Luật mới đã bổ sung thêm đối tượng được ưu tiên khám, chữa bệnh “Người khuyết tật đặc biệt nặng”. Đồng thời, sửa điều kiện về tuổi của người bệnh (từ đủ 80 tuổi xuống còn đủ 75 tuổi). Đồng thời, tại khoản 2, Điều 4 của Luật mới cũng quy định ưu tiên ngân sách Nhà nước khám, chữa bệnh cho:
Một là, người có công với cách mạng, người cao tuổi, trẻ em, người khuyết tật.
Hai là, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, đang sống ở biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.
Ba là, người mắc bệnh tâm thần, bệnh phong; người mắc bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A; người mắc bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định.
Thứ hai, quy định thêm nhiều quyền lợi cho người bệnh:
Quyền lợi của người bệnh theo quy định của Luật mới được bổ sung, hoàn thiện hơn. Trong đó, Luật mới đã bổ sung, sửa đổi theo hướng hoàn thiện, đầy đủ hơn một số quyền mà Luật cũ chưa quy định, cụ thể:
Một la, quyền được hướng dẫn cách tự chăm sóc, theo dõi, phòng ngừa tai biến (khoản 1, Điều 9).
Hai là, quyền được tôn trọng về tôn giáo, tình trạng sức khoẻ, điều kiện kinh tế (khoản 1, Điều 10).Quy định cũ đang để không bị phân biệt giàu nghèo.
Ba là,quyền được giữ bí mật thông tin trong hồ sơ bệnh án và thông tin khác về đời tư đã cung cấp trong quá trình khám, chữa bệnh (khoản 2, Điều 1). Quy định cũ chỉ nói về thông tin tình trạng sức khoẻ, đời tư ghi trong hồ sơ bệnh án.
Bốn là,không bị ngược đãi, lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục trong quá trình khám, chữa bệnh (khoản 3, Điều 10).
Năm là,quyền được đọc, xem, sao chụp, ghi chép hồ sơ bệnh án (khoản 1, Điều 12).
Sáu là, quyền được kiến nghị về các tồn tại, bất cập, khó khăn, vướng mắc… trong quá trình khám, chữa bệnh (khoản 1, Điều 14).
Bẩy là, quyền được bồi thường khi có tai biến y khoa trừ trường hợp y, bác sĩ không có sai sót chuyên môn kỹ thuật được Hội đồng chuyên môn xác định (khoản 2, Điều 14).
Thứ ba, bổ sung quy định về thân nhân người bệnh:
Một là, theo khoản 11, Điều 2 của Luật mới thì Thân nhân của người bệnh là người thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Vợ hoặc chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể của người bệnh hoặc thành viên khác trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình;
Người đại diện của người bệnh;
Người trực tiếp chăm sóc cho người bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng không phải là người hành nghề.
Hai là, Luật mới quy định chi tiết, cụ thể hơn so với Luật cũ về người bệnh không có thân nhân (tại khoản 10, Điều 2). Đó là người thuộc một trong các trường hợp sau đây
Người bệnh đang trong tình trạng cấp cứu không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
Người bệnh tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
Người bệnh đã xác định được danh tính nhưng tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
Trẻ em dưới 06 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Trong đó, Luật mới đã bỏ quy định về việc “không xác định được địa chỉ cư trú” (khoản 11, Điều 2, Luật cũ) mà thay vào đó là “không có thông tin để liên lạc với thân nhân” (khoản10, Điều 2, Luật mới).
Thứ tư, về khám bệnh, chữa bệnh từ xa và hoạt động khám bệnh, chữa bệnh lưu động:
Một là,quy định về khám, chữa bệnh từ xa là một trong những điểm mới nổi bật của Luật mới này (Luật cũ chưa có quy định này). Theo đó, Khám bệnh, chữa bệnh từ xa là hình thức khám bệnh, chữa bệnh không trực tiếp tiếp xúc giữa người hành nghề và người bệnh mà việc khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện thông qua thiết bị, công nghệ thông tin (khoản 19, Điều 2).
Hai là, Luật mới bổ sung thêm hình thức của hoạt động khám, chữa bệnh lưu động (tại khoản 1, Điều 79), bao gồm:
Hoạt động khám bệnh, chữa bệnh lưu động do cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cung cấp ngoài địa điểm khám bệnh, chữa bệnh ghi trong giấy phép hoạt động;
Khám bệnh, chữa bệnh tại nhà, khám sức khỏe tại cơ quan, tổ chức, đơn vị;
Khám bệnh, chữa bệnh nhân đạo theo đợt.
Đặc biệt, để thực hiện hoạt động khám, chữa bệnh lưu động, Luật mới quy định phải “Được sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về y tế thuộc Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh nơi dự kiến tổ chức hoạt động khám bệnh, chữa bệnh lưu động” trừ cơ sở khám chữa bệnh thuộc lực lượng vũ trang nhân dân khám, chữa bệnh cho đối tượng thuộc quyền quản lý của mình (tại điểm c, khoản 2, Điều 79).
Bên cạnh đó, Luật còn quy định rất nhiều điểm mới liên quan đến người bệnh, việc khám sức khỏe và đội ngũ y, bác sỹ như:
Luật được xây dựng dựa trên quan điểm lấy người bệnh làm trung tâm cho mọi hoạt động cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh trên cơ sở tăng cường khả năng tiếp cận với dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh chất lượng cao và phù hợp với thông lệ quốc tế. Tiếp tục thực hiện chính sách xã hội hóa và đa dạng hóa các loại hình dịch vụ y tế với sự tham gia tích cực của các hội nghề nghiệp, người hành nghề và người bệnh; bảo đảm sự công bằng giữa các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của Nhà nước và tư nhân. Đổi mới cơ chế để bảo đảm quyền của người bệnh gắn với trách nhiệm của người hành nghề và cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cũng như quyền của người hành nghề, của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh gắn với trách nhiệm của người bệnh và thân nhân người bệnh. Vì vậy, Luật Khám, chữa bệnh năm 2023 có nhiều điểm mới hơn so với Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, cụ thể:
Thứ nhất, về nguyên tắc khám, chữa bệnh:
Theo quy định tại khoản 2, Điều 3 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 (sau đây gọi là Luật mới): “Ưu tiên khám bệnh, chữa bệnh đối với trường hợp người bệnh trong tình trạng cấp cứu, trẻ em dưới 06 tuổi, phụ nữ có thai, người khuyết tật đặc biệt nặng, người khuyết tật nặng, người từ đủ 75 tuổi trở lên, người có công với cách mạng phù hợp với đặc thù của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh”. So với Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 (sau đây gọi là Luật cũ), Luật mới đã bổ sung thêm đối tượng được ưu tiên khám, chữa bệnh “Người khuyết tật đặc biệt nặng”. Đồng thời, sửa điều kiện về tuổi của người bệnh (từ đủ 80 tuổi xuống còn đủ 75 tuổi). Đồng thời, tại khoản 2, Điều 4 của Luật mới cũng quy định ưu tiên ngân sách Nhà nước khám, chữa bệnh cho:
Một là, người có công với cách mạng, người cao tuổi, trẻ em, người khuyết tật.
Hai là, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, đang sống ở biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn.
Ba là, người mắc bệnh tâm thần, bệnh phong; người mắc bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A; người mắc bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định.
Thứ hai, quy định thêm nhiều quyền lợi cho người bệnh:
Quyền lợi của người bệnh theo quy định của Luật mới được bổ sung, hoàn thiện hơn. Trong đó, Luật mới đã bổ sung, sửa đổi theo hướng hoàn thiện, đầy đủ hơn một số quyền mà Luật cũ chưa quy định, cụ thể:
Một la, quyền được hướng dẫn cách tự chăm sóc, theo dõi, phòng ngừa tai biến (khoản 1, Điều 9).
Hai là, quyền được tôn trọng về tôn giáo, tình trạng sức khoẻ, điều kiện kinh tế (khoản 1, Điều 10).Quy định cũ đang để không bị phân biệt giàu nghèo.
Ba là,quyền được giữ bí mật thông tin trong hồ sơ bệnh án và thông tin khác về đời tư đã cung cấp trong quá trình khám, chữa bệnh (khoản 2, Điều 1). Quy định cũ chỉ nói về thông tin tình trạng sức khoẻ, đời tư ghi trong hồ sơ bệnh án.
Bốn là,không bị ngược đãi, lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục trong quá trình khám, chữa bệnh (khoản 3, Điều 10).
Năm là,quyền được đọc, xem, sao chụp, ghi chép hồ sơ bệnh án (khoản 1, Điều 12).
Sáu là, quyền được kiến nghị về các tồn tại, bất cập, khó khăn, vướng mắc… trong quá trình khám, chữa bệnh (khoản 1, Điều 14).
Bẩy là, quyền được bồi thường khi có tai biến y khoa trừ trường hợp y, bác sĩ không có sai sót chuyên môn kỹ thuật được Hội đồng chuyên môn xác định (khoản 2, Điều 14).
Thứ ba, bổ sung quy định về thân nhân người bệnh:
Một là, theo khoản 11, Điều 2 của Luật mới thì Thân nhân của người bệnh là người thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Vợ hoặc chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể của người bệnh hoặc thành viên khác trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình;
Người đại diện của người bệnh;
Người trực tiếp chăm sóc cho người bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng không phải là người hành nghề.
Hai là, Luật mới quy định chi tiết, cụ thể hơn so với Luật cũ về người bệnh không có thân nhân (tại khoản 10, Điều 2). Đó là người thuộc một trong các trường hợp sau đây
Người bệnh đang trong tình trạng cấp cứu không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
Người bệnh tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và không có giấy tờ tùy thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
Người bệnh đã xác định được danh tính nhưng tại thời điểm vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thể hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin để liên lạc với thân nhân;
Trẻ em dưới 06 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Trong đó, Luật mới đã bỏ quy định về việc “không xác định được địa chỉ cư trú” (khoản 11, Điều 2, Luật cũ) mà thay vào đó là “không có thông tin để liên lạc với thân nhân” (khoản10, Điều 2, Luật mới).
Thứ tư, về khám bệnh, chữa bệnh từ xa và hoạt động khám bệnh, chữa bệnh lưu động:
Một là,quy định về khám, chữa bệnh từ xa là một trong những điểm mới nổi bật của Luật mới này (Luật cũ chưa có quy định này). Theo đó, Khám bệnh, chữa bệnh từ xa là hình thức khám bệnh, chữa bệnh không trực tiếp tiếp xúc giữa người hành nghề và người bệnh mà việc khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện thông qua thiết bị, công nghệ thông tin (khoản 19, Điều 2).
Hai là, Luật mới bổ sung thêm hình thức của hoạt động khám, chữa bệnh lưu động (tại khoản 1, Điều 79), bao gồm:
Hoạt động khám bệnh, chữa bệnh lưu động do cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cung cấp ngoài địa điểm khám bệnh, chữa bệnh ghi trong giấy phép hoạt động;
Khám bệnh, chữa bệnh tại nhà, khám sức khỏe tại cơ quan, tổ chức, đơn vị;
Khám bệnh, chữa bệnh nhân đạo theo đợt.
Đặc biệt, để thực hiện hoạt động khám, chữa bệnh lưu động, Luật mới quy định phải “Được sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về y tế thuộc Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh nơi dự kiến tổ chức hoạt động khám bệnh, chữa bệnh lưu động” trừ cơ sở khám chữa bệnh thuộc lực lượng vũ trang nhân dân khám, chữa bệnh cho đối tượng thuộc quyền quản lý của mình (tại điểm c, khoản 2, Điều 79).
Bên cạnh đó, Luật còn quy định rất nhiều điểm mới liên quan đến người bệnh, việc khám sức khỏe và đội ngũ y, bác sỹ như:
Thêm điều kiện bệnh nhân được chuyển khoa, chuyển viện; trường hợp người bệnh bắt buộc phải chữa bệnh; các hình thức khám sức khỏe (khám sức khoẻ định kì; để phân loại sức khoẻ đi học, đi làm; cho học sinh, sinh viên; theo yêu cầu của công việc đặc thù; theo yêu cầu; để phát hiện bệnh); bổ sung khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền; thêm trường hợp được từ chối, chậm cấp cứu; đối tượng được điều động khi có dịch bệnh; hiệu lực của chứng chỉ hành nghề y bác sĩ,….
Như vậy, Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 được thông qua và có hiệu lực bắt đầu từ ngày 01/01/2024 là một công cụ rất quan trọng để nhà nước quản lý một cách có hiệu quả các hoạt động liên quan đến công tác khám bệnh, chữa bệnh trong những năm sắp tới. Việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục tinh thần và nội dung của Luật đến với Nhân dân là một hoạt động cần thiết để luật đi vào cuộc sống.
Trong Chương trình đào tạo Trung cấp lý luận chính trị với học phần IV.1 Quản lý hành chính nhà nước có chuyên đề 6 “Quản lý hoạt động văn hóa, thể thao, giáo dục, y tế ở cơ sở” cần thiết phải có sự nghiên cứu, cập nhật, bổ sung các nội dung của Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 vào việc giảng dạy và tuyên truyền, phổ biến. Cụ thể với nội dung “Quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về quản lý hoạt động văn hóa, thể thao, giáo dục, y tế ở cơ sở” tập trung vào “Chính sách pháp luật của Nhà nước về y tế ở cơ sở” và “Quản lý nhà nước về y tế ở cơ sở”. Bởi vì, theo giáo trình được biên soạn và xuất bản từ năm 2021 nội dung về chính sách pháp luật của Nhà nước và Thực thi chính sách, pháp luật chăm sóc sức khỏe Nhân dân (mục 2.3.2) vẫn sử dụng những nội dung cơ bản của Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009. Việc cập nhật, bổ sung những nội dung của Luật mới vào hoạt động giảng dạy vừa làm sâu sắc nội dung bài giảng; đồng thời, để tuyên truyền, phổ biến Luật mới tới học viên. Học viên sẽ là “cầu nối” để tiếp tục tuyên truyển, phổ biến tinh thần và nội dung của Luật mới tới với các tầng lớp Nhân dân – nơi các học viên đang sinh sống và làm việc từ đó góp phần quan trọng vào việc đưa pháp luật đến với Nhân dân một cách có hiệu quả nhất.
Tài liệu tham khảo:
1. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Trung cấp lý luận chính trị Quản lý hành chính nhà nước, Nxb. Lý luận chính trị, H.2021.
2. Quốc hội: Luật số 40/2009/QH12, ngày 23/11/2009 của Quốc hội về khám bệnh, chữa bệnh.
3. Quốc hội: Luật 15/2023/QH15 ngày 09/01/2023 của Quốc hội về khám bệnh, chữa bệnh.
Tác giả: CN. Lương Văn Dũng - Giảng viên Khoa Nhà nước và pháp luật
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận
Thành viên đăng nhập
- Đang truy cập32
- Hôm nay1,996
- Tháng hiện tại80,922
- Tổng lượt truy cập8,893,571
